Wie in eigen land vakantie viert, kan in plaats van overnachten op een camping, in een hotel of in een standaard vakantiehuisje ook kiezen voor iets bijzonders, bijvoorbeeld een vuurtoren of een oude gevangenis. In Winterwijk toverde een stel het iconische theater Astoria deels om tot B&B.
Een fietstochtje leidde tot een strijd met een projectontwikkelaar, een investering van een miljoen gulden en een jarenlange restauratie van een pand dat zowat alles is geweest. Inmiddels is Theater Astoria (1925) in Winterswijk weer de Art Deco tempel van weleer.
Eddy de Vries, samen met echtgenote Marianne eigenaar van Astoria, heeft een nachtrondleiding door het theater voor de boeg. De tocht door de duistere variétézaal zou zo in een Duitse expressionistische film passen, met zijn schaduwwerking van gestroomlijnde fauteuils, vitrinekasten, sculpturen en gemeubileerd podium. De filmprojector uit 1924 van de firma Ernemann -1,80 meter hoog, 250 kilo zwaar- staat al gereed op de eerste etage.
Officieel duurt de toer twee uur, van tien uur tot middernacht, maar De Vries stapt soms pas om half vijf ’s ochtends zijn bed in. ‘Bezoekers zijn enthousiast en je zit zelf vol verhalen. Lekker een drankje erbij op het balkon van het theater. Aan passie ontbreekt het niet, maar het zou fijn zijn als we de dag eens met een gerust gevoel kunnen afsluiten. We draaien zonder subsidie of welke steun dan ook en vaak zijn we financieel gezien aan het overleven. Elke aanvraag voor onze B&B, na coronatijd ingericht, begroeten we dan ook met een high five.”
Charleston dansen
Theater Astoria in Winterswijk is veel, heel veel. Allereerst heeft het gebouw twee adressen, Kottenseweg 8 en Wooldseweg 5. Aan de Kottenseweg staat de woning van het echtpaar en de bed and breakfast. In de gevel is de naam Beskers aangebracht, de eerste exploitant van het theater, dat bij oplevering officieel Zaal Beskers heette. Een minuutje wandelen, u-bocht maken en je staat voor de entree aan de Wooldseweg. In het theater worden voorstellingen opgevoerd, maar het is tevens grand-café met buitenterras, receptie- en vergaderruimte, toon- en feestzaal en jazzclub.
Wie een voet over de drempel heeft gezet, hoort bijna als vanzelf de klanken van de big band en ziet bezoekers de Charleston dansen. Het interieur is wellicht nu nog meer Art Deco dan dat het in 1925 was. Marianne en Eddy de Vries brachten het originele geometrische behang terug, herstelden de loge in oude luister, openden de raampartij aan de voorkant, plaatsten mond geblazen twaalfhoekige glaskappen en richtten de zaal in met bijzondere meubels en objecten uit de jaren ’20 en ’30. Aan duurzaamheid is ook gedacht: de tientallen meters aan (goot)verlichting binnen en buiten zijn voorzien van led.
Wehrmacht kazen
De lokale architect Jacob van der Schaaf trok Theater Astoria -zo’n 750 m² oppervlakte- in de roaring 20’s op in de stijl van de Amsterdamse School, een bouwstijl die overlapt met Art Deco. Het pand is gebouwd met de kenmerkende rode bakstenen in verspringende patronen, veel glas-in-lood en houten elementen. De foyer bevat nog altijd de originele kassaruimte en het metershoge plafond, voorzien van een 30 kilo wegende bronzen kroonluchter, is schoongemaakt en gerepareerd.
Gedurende de Tweede Wereldoorlog diende Astoria als voedselopslagplaats voor de bezetter. De ronde kazen van de Wehrmacht lagen tot aan plafond opgestapeld. Na de oorlog was het de beurt aan de Britse bevrijders en hun Tommie balls, waarbij alleen meisjes uit Winterswijk naar binnen mochten. Vervolgens werden de raampartijen dichtgemetseld en was Astoria een bioscoop. Toen de tv het witte doek verdrong, had het gebouw functies als bandencentrum, jongerensoos en opslagplaats.
Het sportieve stel De Vries passeerde het vervallen Astoria halverwege jaren ’90 op de fiets. Ze zochten een plek voor hun bedrijfsmatige sportactiviteiten en achtten het theater, dat inmiddels op de nominatie stond voor de sloop, daarvoor geschikt. Een projectontwikkelaar had er echter eerder zijn oog op laten vallen en diens plannen voor de bouw van 22 appartementen en een supermarkt in de plint bevonden zich in een vergevorderd stadium. Toch bleef de ontwikkelaar talmen.
‘De eigenaar van Astoria kreeg daar tabak van en begon steeds meer voor onze ideeën voor behoud en restauratie van het theater te voelen’, vertelt Eddy de Vries. ‘Na het tweede gesprek met ons was de deal rond, maar daarmee was het nog geen happy end. Een tussenpersoon van de projectontwikkelaar spande een rechtszaak aan en liet conservatoir beslag op het pand leggen.’
Miljoen gulden geleend
De eiser voelde zich niet sterk in zijn schoenen staan en trok zich vlak voor de rechtszaak terug. Daarmee was de weg de vrij voor het echtpaar De Vries om hun sporttheater de realiseren. Omdat geen bank zich aan het complex, dat in 2000 tot monument is verklaard, wilde branden, leende het koppel een miljoen gulden tegen 11% rente van een particulier. De investeerder wilde dan wél eigenaar worden van Astoria. De Vries: ‘De restauratie kostte in totaal 750.000 gulden. Uiteindelijk wilden we Astoria zelf bezitten, dus in 2003 hebben we het voor pakweg € 350.000 gekocht en is het theater geleidelijk geworden wat het nu is.’
Panden splitsen
Het is lastig te bepalen hoeveel beide aaneengesloten panden nu waard zijn, maar de herbouwwaarde loopt in elk geval in de miljoenen euro’s. Het echtpaar wil nu het liefst het theatergedeelte en de woning plus B&B, goed voor 300 m², splitsen. ‘We willen onze kinderen niet opzadelen met een onverkoopbaar pand. Na splitsing zou een stichting of familiebedrijf het theater kunnen runnen. Helaas blijkt het opdelen van het monument lastig te zijn.’
Een andere optie is volgens De Vries een familieonderneming met inbegrip van hun zoon. ‘Hij studeert en woont inmiddels weer thuis, in de tweede B&B die we in de kleedkamer van het theater hebben gecreëerd. Het is fijn om hem weer thuis te hebben. En we kunnen wel wat hulp in het theater gebruiken.’
Vlak na de zomer treedt daar de Duitse entertainer Sven Ratzke met een voorstelling over Marlene Dietrich op. Dan zit je bij Astoria goed. Een stemmige metersbrede zwart-wit print van ‘Der blaue Engel’ hangt er al.
