Bart Meijer en Maya Meijer-Bergmans: Generaties met gigaprojecten

Sinds een paar jaar behoort MRP van Bart Meijer tot een van de belangrijkste vastgoedontwikkelaars in Nederland. Maar bij het grote publiek is sinds een paar jaar zijn moeder Maya Meijer-Bergmans nog bekender. Met MeyerBergman Erfgoed won zij de tender voor de herontwikkeling van Paleis Soestdijk en sindsdien is zij waarschijnlijk de bekendste vastgoedvrouw van Nederland. Daarvoor was haar man Ton de bekendste Nederlander in het wereldwijd ontwikkelen van projecten: overal in Europa heeft hij prijzen gewonnen, van de Resident in Nederland tot Les Halles in Parijs of het grootste Nederlandse project ooit: Frankfurt Zeil. Toch nam Maya zijn rol als patriarch van de familie over – althans voor de buitenwereld. Uniek in de wereld van entrepreneurs en vastgoed. Maya laat zien dat vrouwen in het vastgoed een prominente rol kunnen spelen. ‘In het begin van mijn relatie zag dat er nog niet naar uit’, vertelt Maya. ‘Maar Ton weet van aanpakken.’ Die slagvaardigheid kon Maya waarderen. ‘Ik trouwde met een bouwfamilie. De vader van Ton was een echte bouwer, een van de eerste die na de oorlog zelf op risico ging bouwen. Hij heeft na de oorlog grote delen van Den Haag gebouwd met heel goede architecten. Ik kom zelf ook uit een ondernemersgezin. Mijn ouders voerden onder meer de directie over het Parkhotel en hotel de Zalm in Den Haag.’ Maya begon haar studie rechten pas toen zij al drie zonen had. Ze stopte toen hun dochter Stephy werd geboren en spendeerde haar tijd aan haar vier kinderen, van wie Bart de oudste is.

‘De vrouw van’
Maya was altijd op de grote vastgoedevenementen te vinden als ‘de vrouw van Ton’. Ze kende iedereen, maar speelde zelf nog geen bestuurlijke rol in de vastgoedwereld. ‘Dat veranderde na mijn studie kunstgeschiedenis, die ik afrondde toen ik 46 was. Ik zat vervolgens in veel besturen, en was 10 jaar directeur van Den Haag Sculptuur. In 1999 won het toenmalige MAB de competitie voor een groot deel van de ontwikkeling van het Oosterdokseiland, onder andere met de bibliotheek en het conservatorium. De toenmalige burgemeester van Amsterdam vroeg ons toen een oplossing te bedenken voor het sinds 1965 in verval geraakte Westergasfabriek-terrein. Ik vond het uitdagend om het project met 14 gebouwen, waar de gemeente geen raad mee wist, tot een goed einde te brengen.’ Ze had daarbij veel ondersteuning van haar man Ton. Erfgoed was zijn expertise, zo was hij bijvoorbeeld bestuurder bij het Berlage Instituut in Amsterdam, adviseur bij Cambridge University, bestuurder van het architectuurmuseum NAI in Rotterdam en voorzitter van het Bestuur van erfgoedstichting Boei. Maya was de eindverantwoordelijke voor de Westergasfabriek, van het begin tot aan de verkoop. Met MeyerBergman Erfgoed verkocht ze het aan Duncan Stutterheim, die furore had gemaakt met dancefeesten en de A’Dam Tower. Net voor de coronacrisis was de transactie afgewikkeld.

Uitdagend en risicovol
Voor het grote publiek kwam de doorbraak echter in 2017, toen Maya met MeyerBergman Erfgoed de tender won voor de herontwikkeling van Soestdijk. Waar bleef Ton in de tussentijd? ‘Hij denkt en stuurt altijd mee, maar is na de verkoop van zijn bedrijf MAB aan het Bouwfonds in 2004 uit de publiciteit gebleven. Hij is intensief aan de slag gegaan met het werk van onze kinderen. Hij begon met onze zoon Markus in Londen met Meyer Bergman, dat nu onder de naam Mark helemaal zelfstandig is. Ook in MRP, het bedrijf van Bart heeft hij van het begin af aan meegedacht en had hij een kleine participatie.’
Er is iets bijzonders aan de hand met de familie: het aangaan van uitdagende en langjarige, maar ook risicovolle projecten. Ton Meijer leerde mij ooit het motto ‘stap nooit in bed met een olifant’ oftewel ‘begin nooit een project met een te grote partner’. Hij maakte de mooiste projecten, altijd een blijvende aanwinst voor de omgeving, maar soms niet voor de Meijers zelf. Gesprekken aan de keukentafel van de Meijers zullen dan ook niet altijd zonder spanning zijn geweest. Maya beaamt dat volmondig: ‘Natuurlijk, als je ontwikkelt ken je de risico’s en weet je ook wat er kan misgaan, maar opgeven hoort niet bij. Ik heb nooit betwijfeld of we er weer bovenop zouden komen.’
Ook nu gaat MeyerBergman door waar anderen gestopt zouden zijn: Paleis Soestdijk is een risicovol project van circa € 65 mln aan investeringen die noodzakelijk zijn om de monumenten in het gebied in volle glorie te herstellen. De drager van het businessplan – de te realiseren appartementen – loopt echter vertraging op. ‘Maar Maya weet met haar energie en expertise niet van wijken’, aldus Bart.

Lessen van MAB
De kinderen en de politiek zijn het hoofdonderwerp aan de keukentafel van de Meijers. In Nederland is het Bart die met MRP een hoofdrol vervult en internationaal speelt Markus met Mark een flinke partij mee. Zijn eeneiige tweelingbroer Toon treedt in Nederland zelden op de voorgrond. Zijn moeder: ‘Hij weet bijna alles van Markus en de verschillende bedrijven. Ze hebben bijna dagelijks contact, maar runnen elk hun eigen bedrijf. Toon woont in Londen en heeft een bedrijf in Luxemburg, waarmee hij kantoren en residential ontwikkelt.’
Ton en Maya waren erbij toen Bart in 2016 zijn vleugels uitsloeg door de ontwikkelingstak van verzekeraar ASR te kopen, met een kleine 20 mensen en een portefeuille aan projecten. Markus, die een jaar cfo was in het bedrijf MAB van zijn vader, had in de tussentijd in Londen een financiële organisatie opgezet met inmiddels meer vastgoed onder management dan MAB destijds. Zijn er meer verschillen tussen MRP en Mark nu en het MAB van toen? Bart: ‘MAB was een pure ontwikkelaar van mooie gebieden met beroemde architecten, terwijl de huidige bedrijven een andere visie hebben op vastgoed en de ontwikkeling ervan.’
Markus ziet zich meer als asset manager, maar hij heeft wel alle expertise van het vroegere MAB in Europa aan boord. Maya: ‘Dat is niets nieuws. Wij waren altijd een school voor andere ontwikkelaars.’

Whiteley
Toch lijken de kinderen minder bezig met wereldberoemde architecten, vastgoedprijzen en grote beurzen dan hun ouders. Maya: ‘Dat is denk ik wel een verschil, maar het ligt ook aan de periode. MRP is opgezet in crisistijd en wil een flexibele en een aan de markt aanpasbare organisatie zijn.’
Dat geldt niet voor Markus. Hij ‘concurreert’ zelfs met zijn moeders paleis Soestdijk. Het Nederlandse paleis verbleekt bij Whiteley in Londen, een paleis met 57.000 m². Dit koninklijke onderkomen is overigens maar een beperkt onderdeel van de portefeuille assets under management.
Maya herkent de verschillen tussen haar jongens en de manier hoe Ton en zij vroeger met MAB te werk gingen. ‘Wij hebben het vak zien groeien. In Amerika waren ze veel verder dan in Europa. Ton en ik raakten bevriend met Gerald Hines, de bekendste ontwikkelaar in de VS. Helaas is hij vorig jaar augustus overleden. Zowel Markus als Bart ging bij Hines in Houston in de leer. Hines is voor ons altijd een voorbeeld geweest: een ontwikkelaar die actief is in 25 landen.’

Samenwerking
Bart ontwikkelt vooral in Nederland: ‘Met MRP zijn we klein begonnen. In Brabant met Inalfa en een Jumbo in Assen. Met Megastores, een groot probleemwinkelcentrum in Den Haag, begon het grotere werk.’
Bart heeft een uitgesproken visie op hoe hij zo’n centrum tot een succes kan maken. ‘Met name voor het hedge-fonds dat de meerderheid bezat, waren onze plannen te revolutionair. Ik heb het anderhalf jaar geleden verkocht aan COD Borghese. Wanneer zij een groter belang krijgen, denk ik dat het een succes kan worden.’
Gebiedsontwikkeling betekent vooral veel samenwerken met verschillende partners. ‘Dat is een verschil met vroeger, toen mijn ouders alles alleen moesten doen. Wij werken nu samen met partners. Ons grootste project is het WFC Amsterdam (World Fashion Centre), waar we voor de gebiedsontwikkeling samen met andere ontwikkelaars optrekken. In Utrecht werken we voor Cartesius samen met Ballast Nedam Development. In Den Haag werken we samen met Ten Brinke en VolkerWessels voor SoZa (het voormalige ministerie van Sociale Zaken) en elders werken we samen met Vorm. Dat was vroeger niet gebruikelijk’, aldus Bart.

Behoudend
Is Bart behoudender dan zijn vader? Maya: ‘De kinderen sparren vaak met ons over het inschatten van de cyclus – het allerbelangrijkste voor een ontwikkelaar. Je ziet nu vaak dat wij voorzichtiger zijn dan de kinderen. Misschien is dat ervaring.’
Bart: ‘Een paar jaar terug gaf niemand iets voor ons logistieke centrum in Bleiswijk. Dan moet je nu eens kijken. Ik heb ook geen moeite om projecten te verkopen. Sommige projecten zijn gewoon af, zoals het mooie project S-West op Strijp-S in Eindhoven. Een verschil met vroeger is ook dat wij ons nog meer specialiseren, met een accent op Utrecht, Den Haag en Amsterdam.’
Zijn de marges met de bouwkostenstijging niet heel klein geworden? Bart is trots op het winnen van een tender van AMST in Amsterdam met 252 appartementen met 80% middendure huur tegenover het Amstelstation. ‘Ik denk dat het nog steeds goed mogelijk is om betaalbare woningen te maken. Ook over de samenwerking met de gemeentes ben ik zeer te spreken. Dat hoor je wel eens anders. Projecten als AMST zijn mogelijk, maar het bewaken van processen is belangrijker dan ooit.’

Lokale helden
Net als vroeger is de familie gespitst op uitdagende en complexe projecten. Bart: ‘WFC Amsterdam met ruim 300 verschillende huurders is nu in transitie. Het moet een ‘creatieve tech & fashion community’ worden, een bruisende ‘mixed-use hotspot’ met verschillende functies zoals werken, wonen en spraakmakende voorzieningen, een plek die verbonden is met de stad en haar omgeving. Dat is ons op het lijf geschreven.’
Het betekent wel dat alle problemen van de markt tegelijk terugkomen. In coronatijd zijn horeca en retail zwaar geraakt. Wordt het straks business as usual? Maya: ‘Ik denk dat veel retail nooit meer terugkomt. Het is toch veel gemakkelijker om artikelen online te kopen en te laten thuisbezorgen?’ Bart: ‘We moeten op zoek naar lokale helden, speciaalzaken. Waar is de beste koffie, pasta of gebak te vinden? We moeten zorgen voor een onderscheidend aanbod.’
Maya ziet ook onderscheidende winkels bij cultureel erfgoed, zoals landschapswinkels en winkels bij musea. ‘Die kunnen een bijdrage zijn voor beleving van bezoekers.’ Daarmee zou Maya’s Soestdijk extra’s kunnen bieden. Markus zal vanuit Londen gebouwen zoals Whiteley herontwikkelen en Bart geeft het WFC Amsterdam een nieuwe impuls. Vastgoedontwikkeling in Europa blijft synoniem met de familie Meijer.

MAB
MAB wordt in 1970 opgericht door Ton Meijer, de zoon van de bouwondernemer van Meijers Bouw Bedrijf. In 34 jaar ontwikkelt MAB honderden spraakmakende projecten in Europa. In 2004 verkoopt Meijer MAB aan Bouwfonds, later Rabo Vastgoed. Het gaat dan om 40 projecten met een investeringswaarde van € 5,5 mrd, waarvan Frankfurt Zeil het belangrijkste is. Buiten de verkoop blijven MAB België, MAB UK en SCM (Shopping Center Management) en de Westergasfabriek.

MeyerBergman Erfgoed Groep
In 2010 opgericht door Ton en Maya Meijer Bergmans, de vrouw van Ton en dochter van de exploitant van hotels en een sterrenrestaurant. MeyerBergman richt zich op monumenten, zoals de landgoederen Voorlei en Doornburgh. Het grootste project is de Westergasfabriek met een aantal bijgebouwen (5600 m² kantoor en 14.500 m² industrieel), die wordt verkocht aan het bedrijf van Duncan Stutterheim. In 2017 wint MeyerBergman met ‘Made by Holland’ de tender voor de herontwikkeling van Soestdijk, een gebied van 65 ha met 32 monumenten. Met de herontwikkeling is meer dan € 65 mln gemoeid.
Maya is officier in de Orde van Oranje-Nassau, chevalier dans l’Ordre des Arts et des Lettres. Met Ton heeft ze de Frans Banninck Cocqpenning on 2013 van de gemeente Amsterdam gekregen voor de ontwikkeling van de Westergasfabriek.

MRP
In 2013 richt Bart Meijer – de zoon van Ton en Maya – MRP (Meyer Realty Partners) op. Bart heeft bij Hines in Houston en later in San Francisco en New York gewerkt. In 2016 was hij High Potential bij PropertyNL. MRP is een ondernemende ontwikkelaar en investeerder in vastgoed en onderscheidt zich onder meer door het aangaan van complexe mixed-use projecten in grootschalige stedelijke gebiedsontwikkelingen, waarbij expertise en innoverend ondernemerschap van belang zijn. Bekende projecten zijn WFC Amsterdam (World Fashion Center), waar MRP zelf is gevestigd, Cartesius in Utrecht, De Zuid in Scheveningen en de herontwikkeling van SoZa (het voormalige ministerie van Sociale Zaken). MRP is een snelgroeiend bedrijf met als fundament een familiebedrijf met ruim 100 jaar vastgoedervaring. De ontwikkelportefeuille omvat inmiddels zo’n 1,5 mln m² vastgoed.