Hoewel de bouw en de architectuur redelijk gespaard bleven tijdens de crisis, bleef de productie achter bij 2019. Toch zijn er weer mooie complexen opgeleverd.
Door Tim de Boer
Gepubliceerd in PropertyNL Magazine nr. 1, 29 januari 2021
Het jaar 2020 zullen we ons voor altijd herinneren vanwege de pandemie. Vergaande maatregelen legden de maatschappij regelmatig plat om verdere verspreiding van het virus te voorkomen. Vreemd genoeg bleven de bouw en de architectuur redelijk gespaard. Met goede maatregelen op bouwplaatsen en de overstap naar thuiswerken voor kantoorpersoneel kon er gestaag worden doorgewerkt. Op het eerste gezicht leidde de pandemie daardoor niet direct tot een nieuwe bouwcrisis. De lagere productie is waarschijnlijk eerder te wijten aan de stikstofcrisis van 2019, waarvoor nog steeds geen goede oplossing is gevonden.
Wisseling van de wacht
De nieuwe landelijke culturele subsidies leverden dit jaar een verrassing op. Zo ontvangt Architectuur Lokaal geen subsidie meer in de basisinfrastructuur. Deze stichting vervult echter wel een belangrijke bemiddelende rol tussen opdrachtgevers en ontwerpers. Zij zet zich in voor de professionalisering van opdrachtgevers in Nederland. Ze helpt onder andere met het organiseren van prijsvragen en zorgt voor ondersteuning van opdrachtgevers door middel van cursussen, excursies, debatten en symposia. De toekomst van die activiteiten is nu hoogst onzeker.
Daarnaast maakte Guus Beumer bekend dat hij vertrekt als directeur bij het Nieuwe Instituut. Dat was nauwelijks een verrassing vanwege de vele kritiek op het programma en de opgeblazen bezoekerscijfers van de afgelopen jaren. In de nieuwe plannen wordt het Nieuwe Instituut meer een museum voor architectuur, vormgeving en mode. Ook bij de Internationale Architectuur Biënnale vertrekt de directeur. George Brugmans was sinds 2004 directeur en drijvende kracht achter de Rotterdamse Biënnale. Tot slot is er per 1 januari ook een nieuwe hoofdredacteur bij vakblad De Architect. Merel Pit neemt daar het stokje over van Harm Tilmans. De verschuivingen bieden kansen om de culturele kant van de discipline te voorzien van een nieuwe focus.
Belangwekkende gebouwen en plannen in 2020
In 2020 zijn er weer veel prijzen uitgereikt en bijzondere gebouwen gerealiseerd. Hieronder een klein overzicht van gebouwen en plannen die de moeite waard zijn.
Groninger Forum – NL Architects
Na een lange bouwtijd is eind 2019 het Groninger Forum geopend. Het gebouw van NL Architects herbergt allerlei verschillende publieke functies die door gestapelde interne pleinen worden ontsloten. Het gebouw won de Architectenweb Award voor publiek gebouw van het jaar 2020. Ook werd het door de BNA uitgeroepen tot beste gebouw van 2020. Tot slot ontving het ook nog een Dutch Design Award in de categorie Habitat. Belangrijker is dat het gebouw in de korte tijd dat het toegankelijk is geweest ook de harten van veel Groningers gestolen heeft. Absoluut een bezoekje waard wanneer we weer mogen reizen.
The George – Liesbeth van der Pol (Dok Architecten)
Aan de Zuidas werden in 2020 twee woongebouwen opgeleverd die een grote bijdrage leveren aan transformatie van de Zuidas naar een gemengd gebied. The George, ontworpen door Liesbeth van der Pol, wordt door criticus Bernard Hulsman zelfs het ‘eerste goede gebouw’ aan de Zuidas genoemd. Het ontwerp integreert veel groen in het gebouw. De karakteristieke vorm en het gekozen materiaal zijn geïnspireerd op de Amsterdamse School.
Depot Boijmans - MVRDV
In Rotterdam opende in september het Depot Boijmans van Beuningen voor het eerst zijn deuren voor het publiek. Bezoekers konden kortstondig binnen kijken in dit unieke, door MVRDV ontworpen depot voor het Boijmans Museum (en privéverzamelaars die een plek zoeken voor het bewaren van hun kunst). Het gebouw, in de vorm van een glanzende bloempot, laat zien hoe de kunst wordt opgeslagen en gerestaureerd. Ook is er op het dak een publiek park en een restaurant. Inmiddels is de verplaatsing van de collectiestukken van het Boijmans in volle gang.
Sint Catharinakerk – MVRDV
Tot slot werd er in 2020 nog een opmerkelijk plan geopperd door Winy Maas (MVRDV). Hij stelt voor de Sint Catharinakerk in Eindhoven 55 meter op te tillen en er een gebouw onder te plaatsen. ‘De stad kan er veel aan verdienen.’ Een meerderheid van de gemeenteraad van Eindhoven wil dit plan nu verder laten onderzoeken.
Verantwoording
Deze lijst is samengesteld op basis van de gegevens die Property NL heeft verzameld voor de Top-101 Ontwikkelaars. Daarnaast doet de auteur aanvullend onderzoek. Voor de lijst kijken we naar commerciële m². Woningbouw telt niet mee voor de lijst; overheidsopdrachten ook niet.
Voor vragen of opmerkingen kunt u contact opnemen met Property NL en de auteur.
Tim de Boer
Tim de Boer is opgeleid als architect en stedenbouwkundige aan de TU Delft. Sinds 2006 schrijft hij over architectuur en de stad voor online kanalen, vakbladen en verschillende kranten. Ook doet hij zelf onderzoek of werkt hij in opdracht aan verschillende opgaven. Daarnaast is hij actief in de Haagse gemeenteraad.
Commentaar Houben en Aalbers
In het tweegesprek (zie pagina 26) met Francine Houben (Mecanoo Architecten) en Nina Aalbers (Architectuur Maken) vroegen wij hen ook naar hun mening over de jaarlijkse Top-25 van PropertyNL.
Houben noemde het een gekke lijst. ‘Waarom zouden overheidsgebouwen, stations, scholen of woningbouw niet meetellen? Wat blijft er dan nog over? Het gaat juist om wat je ontwerpt en welke bijdrage je levert aan de samenleving. Als ik dan kijk naar de grote hoeveelheid distributiedozen, vraag ik me af in hoeverre dat een humane omgeving is, waar het prettig werken is, en hoe je daar naartoe komt. Dat zou voor mij de opgave zijn. Misschien moet PropertyNL nadenken of dit nog wel de lijst is die ze willen maken.’ Aalbers voegde eraan toe: ‘Het gaat inderdaad niet om de hoeveelheid meters die je maakt, maar om wat voor meters je maakt.’
De hoofdredacteur antwoordt hierop: ‘Architecten beoordelen elkaar subjectief in architectenbladen. Het onderscheidende van PropertyNL is dat wij ons geen mening aanmeten over de kwaliteit van een architect. Wij onderzoeken zo objectief mogelijk welke architect veel ontwerpt op het gebied van commercieel vastgoed. Als er een discrepantie ontstaat tussen de gevierde architecten uit de bladen en de architecten uit onze lijst die het werk doen, is er werk aan de winkel bij zowel architecten als opdrachtgevers. Architecten moeten zich dan afvragen waarom hun mooie plannen het niet halen, en opdrachtgevers moeten zich afvragen waarom ze geen kwaliteit kunnen realiseren. Wij zijn slechts aangever.’
