Het gesteggel over woningbouw aan de rand van het park bij de Euromast in Rotterdam zal volgens architect en stedenbouwkundige Henk Hartzema leiden tot aanpassingen tot het plan wel past. Gebiedsontwikkeling in een stad die verdicht, is volgens hem meer gebaat bij verlichte keuzes, zo blogt hij.
'In de relatieve luwte van de zomer sprak de Raad van State zich uit over de bouwplannen naast de Euromast. Al jaren wordt bezwaar gemaakt tegen het plan Parkhaven in Rotterdam. Niks nieuws, maar toch werd de gemeente teruggestuurd naar de tekentafel. In het Bestemmingsplan moeten garanties komen voor een hoogwaardige groene inrichting. Om een aantasting van de cultuurhistorische waarden van de Euromast te voorkomen en een parkachtige setting te borgen.
Het zal leiden tot aanpassingen zodat de bezwaren afgevinkt en de 650 woningen gebouwd kunnen worden. Geen illusies, hoewel. Er was hier de uitgelezen kans om het monumentale Park uit te breiden tot aan het water en te verbinden met de omgeving. Dé kans om sport- en speelplekken, die elders onder druk staan, in te passen. Dé kans om Het Park royaler te maken.
Grond als handelswaar
Niet voor het eerst dat we ruimte kwijtraken die van ons allemaal was. Ooit verdween het venster op de rivier door het Maritiem Museum, verscheen Tropicana op de vrije oever van de Maas en nam een plastic bioscoop een hap uit Schouwburgplein. Onlangs nog werd het Museumpark deels vergeven aan het Depot van Boijmans.
De afwegingen zijn steeds incidenteel, nooit principieel. Grond als handelswaar.
Ook voor de Parkhaven is het argument dat de groene ruimte marginaal wordt gebruikt en dat woningen nu eenmaal nodig zijn.
Deze denkwijze en de juridische fijnslijperij die erop volgt, ontneemt het zicht op de onderliggende vraag. Namelijk of binnenstedelijke verdichting, een hedendaags mantra, voldoende onderbouwd is. Honderdduizenden woningen binnen bestaande steden, 50.000 in Rotterdam, dat lukt wel. Maar wat maakt een goede stad? Welke randvoorwaarden horen daarbij, hoeveel groen en hoe ziet dat eruit? Het is een onontgonnen terrein, niet alleen in Rotterdam.
Central Park
Stedelijke verdichting is gratuit zonder verlichte keuzes. Manhattan had 400.000 inwoners toen in het midden van de 19e eeuw de golf van verdichting op gang kwam. In hoog tempo werden parken en groenstructuren aangelegd met Central Park als de bekendste. Vastomlijnd werd ruimte voor de toekomst van de stad gemaakt die nu vier keer zo vol is. Hier ontsnapt Manhattan even aan zichzelf.
Nu is iedere vergelijking tussen de steden even ridicuul als gemankeerd. Maar sta me toe. Rotterdam binnen de snelwegruit is ongeveer even groot als Manhattan en het aantal inwoners is nu, bij aanvang van de stedelijke verdichting, toevallig ook ruim 400.000. Manhattan claimde 15% voor groen, Rotterdam heeft binnen de Ruit maar eenderde hiervan. Allemaal onvergelijkbaar, ik weet het, maar toch.
Steden die willen verdichten moeten voor de troepen uit radicaal vergroenen. Niet alleen volgens de normen, fragmentarisch en conform de mode van nu, maar groots, samenhangend en naar zijn aard openbaar. Groene zorgplicht tegenover koopmansgeest. Laat dat dan de les zijn als straks de kaasschaaf langs ons mooie Park aan de Maas wordt gehaald.'
Henk Hartzema is architect en stedenbouwkundige. Hij was tot 2002 verbonden aan West 8 en richtte in 2005 Studio Hartzema op. Hartzema is stedenbouwkundig supervisor bij projecten als Leiden Bio Science Park en Havenkwartier Plaspoelpolder (Rijswijk).
