Uit onderzoek van Locatus is gebleken dat een kwart van de winkels in binnensteden in de afgelopen twintig jaar is verdwenen.
Gert Jan Slob van Locatus onderzocht wat er met deze 2800 winkels is gebeurd. Van 11.372 detailhandelspanden in 2004 zijn er nu nog 8595 over.
Slob: ‘De Locatus retaildatabase bevat alle verkooppunten in Nederland. Als een winkel leeg komt te staan, of verandert naar horeca of een andere commerciële dienstverlener, zien wij dit in onze database. Er zijn echter ook veel panden die een totaal andere – niet-retail – functie krijgen. Ze veranderen in een woning of kantoor of ze worden gesloopt of samengevoegd met een ander pand. In die gevallen is er sprake van een transformatie.’
Nieuwe functie onbekend
Zodra een pand geen retailfunctie meer heeft, verdwijnt deze uit de retaildatabase, waardoor Locatus niet weet wat na een transformatie de nieuwe functie is. Via het BAG kan daar wel iets over gezegd worden, maar vaak is de informatie uit het BAG te algemeen (veel mengfuncties) en verre van betrouwbaar.
‘Toch willen we meer inzicht in het transformatieproces,’ aldus Slob, ‘dus we zijn zelf op onderzoek gegaan. Om meer te kunnen zeggen over het transformatieproces heeft ons veldwerkteam het afgelopen half jaar de functie van alle panden vastgelegd in vijf stadscentra (Arnhem, Groningen, Rotterdam, ’s-Hertogenbosch en Utrecht).’
Vijfduizend panden
In deze vijf steden zijn met de inventarisatie door de veldwerkers bijna vijfduizend panden onder de loep genomen. Het onderzochte centrumgebied van Den Bosch heeft nu 74 panden minder met een retailfunctie. De grootste afname van panden was in de detailhandel (-100), terwijl cultuur & horeca (+16) en leegstand (+11) juist toenamen. De enige stad waar in het onderzochte centrumgebied nog een toename van het aantal retailpanden te zien is, is Utrecht. Dit komt vooral door de herontwikkeling van Hoog Catharijne en het stationsgebied. Toevallig is dit aantal toegenomen retailpanden precies gelijk aan de toename van het aantal leegstaande panden.
In totaal is er in deze vijf centrumgebieden sprake van een afname van 24%. Behalve de afname van detailhandelspanden is er ook een afname van 80 panden met een dienstverlenende functie. Daarbij valt op dat alleen een serieuze afname in Arnhem en Rotterdam te zien is. De panden bieden soms ruimte aan activiteit die Locatus niet tot retail rekent (266), in 122 panden is cultuur of horeca gekomen en 152 panden staan leeg. De procentuele leegstand is daarmee gestegen van 5% naar 9%.
Schaalvergroting
Slob: ‘In deze vijf centrumgebieden is de verblijfsfunctie duidelijk sterker geworden door meer cultuur en horeca, maar er is ook een hogere leegstand. Kijken we naar de panden die nu niet meer voorkomen als retail in onze database, dan zien we dat het overgrote deel van deze panden nog steeds retail is, maar samengevoegd met een ander pand. In totaal geldt dit voor 64% van de panden.’
Op deze manier is ruimte geboden aan de schaalvergroting die de afgelopen jaren heeft plaatsgevonden. De rest (36%) heeft daadwerkelijk een transformatie ondergaan. Daarbij wordt wonen vaak als belangrijkste bestemming genoemd.
