Het jaar 2018 heeft in het vastgoed het recordjaar 2017 in menig opzicht verslagen.
Door Wabe van Enk
Gepubliceerd in PropertyNL Magazine nr. 12, 21 december 2018
Het vastgoedaandeel in de beleggingsmix was beter dan ooit. Dat de belastingdienst hieruit onlangs concludeerde dat het vastgoed risicoloos is, is een paar stappen te ver, maar ten opzichte van aandelen was vastgoed rendabeler. Zeker is ook dat Nederland als land scoort bij vastgoedbeleggers. Over internationale belangstelling was niet te klagen, en op het moment van schrijven is er nog steeds hoop dat het beleggingsrecord van 2017 zal worden gebroken. We zien wel een wolkje aan de lucht bij de beschikbaarheid van vreemd vermogen. Veel toezichthouders zien, anders dan de belastingsdienst, wel risico’s en eisen steeds grotere buffers.
De markt wordt niet alleen gevoed door een grote schare beleggers, maar dit keer ook door een grote vraag van gebruikers naar woningen, logistiek, kantoren en maatschappelijk vastgoed. Kanttekening: die markten zijn ondanks economisch hoogtij selectief krap, maar nog altijd niet generiek gezond. Een voorbeeld van die onduidelijkheid is de kantorenmarkt. De ‘Big Three’ vastgoedadviseurs roepen in deze editie om meer nieuwbouw op OV-locaties in de Randstad. Provinciale Staten maken juist korte metten met kantoorplannen.
De rode lijn is dat Nederland het als vestigingsplaats goed doet, ondanks het missen van Alibaba bij Maastricht en het vertrek van het hoofdkantoor van Unilever.
De retailmarkt is een ander verhaal. Hier zijn nog steeds wel beleggers te vinden, maar de verhuur loopt, ondanks enkele goede voorbeelden, gemiddeld stroef: weinig nieuwe ketens, succesketens zoals La Place zijn zeer selectief met nieuwe vestigingen en de hoeveelheid krimpende ketens blijft niet beperkt tot Blokker. Nieuwe internetinitiatieven zoals Picnic knagen nu ook aan de wortels van de tot nu toe onaangetaste supermarkten. Op de retailmarkt moeten publieke en private partijen in 2019 aan de slag met krimp. In plaats van wonen boven winkels, wordt het wonen ín winkels.
Kerst is bij uitstek de periode om de horizon te verbreden. Vastgoedstudenten noemden in hun december-symposium zes trends voor komend jaar: social responsibility, healthy cities, community thinking, safety, urbanization en smart buildings. In de volgende editie leest u welke door de vastgoedbeslissers als belangrijkste worden gezien.
In deze editie confronteert Henk Jagersma (Amsterdam) de lezer met een dreigend verkeersinfarct; Pieter Hendrikse JLL pleit in het verlengde daarvan voor het verplaatsen van Schiphol. Het zijn niet alleen angstscenario’s. Zelfrijdende auto’s nemen veel minder plek in op de snelweg en door gezonde elektrificatie kunnen nieuwe wooncentra op of bij snelwegen worden ontwikkeld.
Van PropertyNL
Alle lezers, medewerkers, sponsors en adverteerders: hartelijk dank voor uw betrokkenheid bij PropertyNL, PropertyEU en Ventu/CPA in 2018. De datatak heeft dankzij de inzet van velen een enorme slag gemaakt door bestanden met aanbod te koppelen aan gebouwen en transacties. Hierdoor is de transparantie in de sector met sprongen vooruit gegaan. Die sprong geeft ook angst en onzekerheid. ‘Ik weet wat u niet weet en daar vraag ik lekker wat voor’ is als businessconcept op zijn retour. Onze lezers/gebruikers moeten het echter hebben van toegevoegde waarde en die moet in 2019 weer een stukje groter worden. Heel goede dagen met de uwen en een gezond en succesvol 2019 toegewenst.
