Nu we voor gigantische uitdagingen staan, zouden we social entrepreneurship fiscaal moeten stimuleren, vindt columnist Etienne Cox.
Gepubliceerd in PropertyNL Magazine nr. 2, 24 februari 2023
Met regelmaat wordt mij – vaak met licht cynische ondertoon – gevraagd of ik wel echt plezier kan beleven aan mijn werk als belastingadviseur. Kennelijk bestaat het beeld dat iedere fiscalist de hele dag alleen maar in de boeken en de spreadsheets zit; opgesloten in een kantoortoren, ver verwijderd van de ‘echte’ wereld. Niets is minder waar. Ik word meegezogen in de bouwplannen die cliënten vol enthousiasme presenteren. Ik word met trots rondgeleid over bouwplaatsen en door locaties die gereed zijn voor de sloop.
Als mij wordt gevraagd waarom ik fiscalist ben geworden, kan ik daar moeilijker een antwoord op geven. Ongetwijfeld heeft mijn opvoeding daaraan bijgedragen. Binnen het gezin waarin ik ben grootgebracht, heerste het credo ‘speel op safe’. Benut je mentale capaciteiten optimaal, maar wel binnen een stabiele werkomgeving. Kies voor een beroep met baanzekerheid, waarbij hard werken gelijk staat aan een fatsoenlijke beloning, zoals arts of jurist. En houd altijd voldoende geld apart, voor als er onverhoeds iets zou gebeuren.
Om mij heen merk ik dat ik daarin niet de enige ben. Hoewel veel generatiegenoten flirten met zelfstandig ondernemerschap, zwicht menigeen vroeg of laat toch voor het warme bad van werknemerschap. Geen zorgen over declaraties en debiteuren, over verzekeringen en pensioenen, of belastingaangiftes en eventuele arbeidsongeschiktheid. Degenen die wel als zzp’er klussen of het inmiddels hebben weten te schoppen tot partner, zoeken financiële vastigheid in hun beleggingen. Vaak in onroerend goed.
Zeker nu de belastingen op vastgoedaankopen en -bezit omhoog gaan, verbaast het niet dat ondernemers naarstig zoeken naar mogelijkheden om de fiscale druk te beperken. Naar mijn mening niet zozeer omdat ze wars zijn van het betalen van belastingen, maar veeleer omdat ze zich druk maken om hun financiële zelfredzaamheid en de vrijheid om te kunnen ondernemen. Terwijl zelfstandig ondernemerschap tot voor kort politiek werd gepromoot, wordt de entrepreneur tegenwoordig veelal afgeschilderd als immorele graaier. Soms terecht, maar volgens mij vaak vrij ongefundeerd en ongenuanceerd.
Pogingen om belastingheffing op vastgoed te voorkomen of te matigen blijken evenwel vaak tevergeefs. Zo werd onlangs nog door Hof Den Bosch beslist dat een vastgoedportefeuille geen materiële onderneming is en dat de doorschuiffaciliteit in de inkomstenbelasting zodoende niet kon worden toegepast. Volgens Hof Den Haag is geen sprake van schending van het gelijkheidsbeginsel, omdat een bedrijfsopvolging niet leidt tot heffing van overdrachtsbelasting, maar een verkrijging in het kader van door een faillissement gedwongen opvolging wel. Dit betreffen immers geen gelijke gevallen. Tot slot bevestigde de Hoge Raad dat het activeren van intern gegenereerde goodwill zowel fiscaal als commercieel niet is toegestaan volgens zowel internationale als nationale jaarverslaggevingsnormen. Zulke goodwill kan daardoor niet tot de bezittingen worden gerekend en de waarde van die goodwill kan dus het aandeel van het vastgoedbezit van een (mogelijke) onroerende zaakrechtspersoon niet drukken.
Als jurist kan ik me vinden in de uitspraken. Toch vraag ik me in bredere zin af of de maatschappij gebaat is bij (te) zware belasting van vastgoedbezit. Het lastige is immers dat de waarde in de stenen zit en niet altijd zomaar liquide kan worden gemaakt. Als toch belasting moet worden afgedragen, dan zal dat uit een ander potje moeten komen – ik vrees ten koste van investeringen in verduurzaming en innovatie. We staan voor gigantische uitdagingen en hebben pioniers nodig om onze crises aan te pakken. Als het mij zou worden gevraagd, kunnen we social entrepreneurship fiscaal stimuleren. De teneur lijkt nu echter de andere kant op te slaan.
Etienne Cox is vastgoedfiscalist bij CMS
