In het eerste weekend van 2024 was het weer raak met explosies bij gebouwen in Rotterdam en Den Haag. Uit onderzoek van economenvakblad ESB blijkt dat burgmeesters per ongeluk de criminaliteit bevorderen door gebouwen te sluiten waar zich explosies voordoen.
Het aantal incidenten met explosieven bij gebouwen was in 2023 bijna drie keer zo hoog als in 2022. Tot 1 december 2023 waren er bij de politie 622 explosies bekend, waarvan ongeveer de helft aanslagen op woningen. In juli rekende de politie nog op een verdubbeling, maar landelijk is er een groei van 300% en in Rotterdam zelfs 400% (Nationale Politie, 2023; NOS, 2023).
Dit gebruik van explosieven is van recente datum. Rond 2018 vonden de eerste explosies plaats. Burgemeesters zijn na explosies steeds vaker overgegaan tot het sluiten van panden. De Raad van State heeft dit beleid in 2021 bekrachtigd. ‘Gelet op de ernstige gebeurtenis in de openbare ruimte rondom het bedrijfspand van [wederpartij] was de burgemeester bevoegd om op grond van artikel 172, derde lid, van de Gemeentewet het bedrijfspand te sluiten.’
Het aantreffen van een op scherp gestelde granaat is voor gemeenten al vaak afdoende om een pand te sluiten. Amsterdam ging zelfs over tot sluiting voor onbepaalde tijd. Daarin floot de Raad van State de gemeente Amsterdam terug, maar sluiten voor bepaalde tijd is wel geaccepteerd.
Hierdoor is het voor criminelen aantrekkelijk om explosieven te gebruiken, want de overheid neemt hen door het sluiten van een gebouw werk uit handen. Een granaat voor de deur, afgeleverd door een ongeschoolde crimineel, kost weinig inspanning, terwijl het sluiten van een gebouw een grote kostenpost is voor betrokkenen die tot liquiditeits- en continuïteitsproblemen kan leiden. Ook particulieren die weigeren mee te werken aan criminele activiteiten, kunnen getroffen worden wanneer zij door de gemeente uit hun huis worden gezet. Door het sluiten heeft de overheid criminelen een ideaal drukmiddel in handen gegeven. Zij hoeven het gebouw zelf niet op te blazen. Een of meer explosies voor de deur is voor de gemeente genoeg om tot sluiting over te gaan. Daarbij kunnen criminelen gebruik maken van de toegenomen beschikbaarheid van zwaar vuurwerk.
In lijn met de groei van de afgelopen jaren zijn in 2024 landelijk ongeveer 2000 incidenten met explosies te verwachten, oftewel vijf per dag, zo blijkt uit een notitie van de Nationale Politie in juli vorig jaar.
