De wereld van het commercieel vastgoed is erg kwetsbaar voor fraude en andere onregelmatigheden: het is een wereld van ongebreidelde ambities, grote transacties en sterke onderlinge banden tussen de actoren. Het onderscheid tussen zakelijke en persoonlijke overwegingen in de besluitvorming is moeilijk te bepalen.
De wereld van het commercieel vastgoed is erg kwetsbaar voor fraude en andere onregelmatigheden: het is een wereld van ongebreidelde ambities, grote transacties en sterke onderlinge banden tussen de actoren. Het onderscheid tussen zakelijke en persoonlijke overwegingen in de besluitvorming is moeilijk te bepalen.
Dit is een van de conclusies van het onderzoeksrapport 'Bestuurlijke rapportage vastgoedfraudezaak Klimop' dat de sectie Criminologie van de Erasmus Universiteit het Verwey-Jonker Instituut hebben opgesteld. Zij hebben onderzoek gedaan naar de achtergronden en mogelijke oorzaken van de fraude en doen aanbevelingen ter voorkoming van de volgende fraudes.
Dit onderzoek deden zij in opdracht van het Functioneel parket. Het Openbaar Ministerie gebruikte het rapport in het requisitoir in de hoger beroepszaak van de vastgoedfraude om te onderbouwen dat de omgangsvormen in de markt een voedingsbodem zijn geweest voor de vastgoedfraude.
Volgende fraudes zijn volgens de onderzoekers niet ondenkbaar. De wereld van commercieel vastgoed kent de paradox dat er veel geld in omgaat, maar dat de financiële verantwoording zwak ontwikkeld is.
'Het is nog steeds niet best gesteld met het transparanter maken van waardebepalingen', staat in het rapport. 'Het kenmerk van de vastgoedfraude waarin deals geen echte deals waren, maar waarin prijzen gemanipuleerd werden, kan nog steeds voorkomen.'
Bovendien is de vastgoedsector een gesloten sector, stellen de onderzoekers. Coalities van verschillende bedrijven kennen elkaar goed. Onderling vertrouwen en goede relaties zijn belangrijke ingrediënten voor het sluiten van zakelijke transacties. 'Die transacties worden meestal summier op papier gezet waarbij sommige afspraken het papier nooit halen.'
Deze geslotenheid werkt volgens de onderzoekers zowel naar buiten als naar binnen. Geslotenheid naar buiten betekent dat de maatschappelijke, bestuurlijke en toezichthoudende omgevingen 'buitenstaanders' zijn; zij kunnen moeilijk doorgronden wat er precies binnen het commercieel vastgoed gebeurt.
Maar geslotenheid heeft ook een binnenkant: binnen de sector weten de betrokkenen ook niet altijd wat er gaande is.
Vanwege die geslotenheid zijn toezichthouders niet optimistisch over de kracht van intern en extern toezicht. Daarom bevelen de onderzoekers aan dat een nieuwe beroepsethiek tegenwicht moet bieden aan grensoverschrijdend of onwettig gedrag.
Het onderzoek naar de cultuur binnen de commerciële vastgoedsector is gebaseerd op de strafdossiers en er zijn gesprekken gevoerd met respondenten. Er zijn ongeveer 18 gesprekken gevoerd met 'externe' mensen, onder andere van de FIOD, De Nederlandsche Bank, Vastgoed Intellegence Center en hoogleraren.
Op basis van anonimiteit zijn er 2 taxateurs gesproken, 2 notarissen, 3 projectontwikkelaars, 1 gebiedsontwikkelaar en 1 institutionele belegger.
Gerelateerde artikelen:
