Nederland heeft nog maar een klein deel van het Russisch kapitaal in het vizier, zo constateert Roel Janssen in NRC Handelsblad. Een inventarisatie van Russisch huurders die in de schijnwerpers kunnen komen.
Binnen de Europese Unie is Nederland na Cyprus de grootste ontvanger van Russisch kapitaal. Janssen noemt de volgende vestigingen: olieconcern Lukoil bij het Amsterdamse Bos, branchegenoot Rosneft naast de A10, telecombedrijf Veon en Amsterdam Trade Bank op de Zuidas, VTB-bank in Amsterdam-Zuidoost, Yandex (een Russische Google) en Rostec (wapenproducent van onder meer Buk-raketten) op Schiphol, SBS Agro Bank op de Herengracht, Tele2 Rusland op de Keizersgracht en Gazprom met nog kantoren op de Zuidas, Schiphol en elders in het land.
De Nederlandse overheid heeft €400 mln Russisch kapitaal bevroren, terwijl er naar schatting €80 mrd aan Russisch geld door Nederlandse juridische entiteiten stroomt. De beperkte bevriezing komt doordat het volgens Janssen eenvoudig is met een paar muisklikken een keten van bv’s op te zetten of te verplaatsen zodat niet kan worden getraceerd of de ultimate beneficial owners (UBO’s) Russisch zijn of niet.
Janssen verbaast zich dat Russische belangen ongemoeid worden gelaten. Hij denkt aan de dochterondernemingen van Gazprom of de belangen van miljardair Mikhail Fridman, die op de sanctielijst staat. Fridman – geboren in de Oekraïense stad Lviv - is mede-eigenaar van telecombedrijf Veon met een beursnotering op het Damrak en gehuisvest in het kantoor van De Brauw Blackstone Westbroek aan de Debussylaan op de Amsterdamse Zuidas. Er werken bijna honderd mensen volgens het FD.
Janssen denkt ook aan de winkelketen Holland & Barrett. Holland & Barrett is een keten met voedingssupplementen met 1300 filialen in 16 landen waaronder Nederland. Eigenaar is LetterOne ( L1Retail) die in 2013 is mede opgericht door Fridman. Fridman heeft na de inval een deel van zijn aandelen overgedaan aan een administratiekantoor dat volgens het FD wordt bestuurd door een voormalig partner van het Amsterdamse advocatenkantoor Stibbe, Marius Josephus Jitta. Door deze overdracht heeft Fridman volgens het FD geen meerderheidscontrole en ontloopt hij de sanctiemaatregelen.
Het hoofdkantoor van Gazprom International aan het Museumplein is eigendom van Zadelhoff BV. Eigenaar Cor van Zadelhoff meldde op de Mipim dat de huur is opgezegd. Gazprom heeft zijn naam gewijzigd in Gazfin en is verhuisd naar Cyprus. Janssen vermoedt dat die verhuizing te maken heeft met het Russische besluit om het Nederlands-Russische belastingverdrag per 1 januari 2022 op te zeggen. Dit verdrag zinde Poetin niet, want het faciliteerde belastingontwijking uit Rusland. Nederland was in trek bij Russische bedrijven vanwege de goede infrastructuur, de hoogwaardige financiële dienstverlening, het betrouwbare juridische stelsel, het stabiele politiek klimaat én het fiscale klimaat.
Nederland heeft veel belastingverdragen, waardoor in Nederland geen (bron)belasting op dividend, rente, intellectueel eigendom en royalties wordt geheven. De Belastingdienst maakt bovendien rulings, afspraken over belastingheffing. Een sleutelrol hierbij spelen de zogenoemde doorstroomvennootschappen (brievenbusfirma’s). Nederland telt 12.400 brievenbusfirma, zo blijkt uit een rapport vorig jaar van de Commissie Doorstroomvennootschappen. Uit onderzoek van De Nederlandsche Bank blijkt dat 4% hiervan - 488 brievenbusfirma’s - zijn te herleiden tot Russische eigenaren met dienstverleners zoals advocatenkantoor Houthoff en trustkantoor TMF. Beide organisaties hebben hun relaties met Russen na de inval herzien.
