De adem van projectontwikkelaars is langer dan van corona. Dat blijkt uit deze editie met een hoofdrol voor de ontwikkelingen op logistiek.
Door Wabe van Enk
Gepubliceerd in PropertyNL Magazine nr. 11, 27 november 2020
Het aantal internetbestellingen neemt steeds meer toe, waardoor de vraag naar logistieke centra toeneemt, een trend die door corona nog versneld is. Hierdoor is Somerset op nummer 1 gekomen in de PropertyNL Top-101 Ontwikkelaars Commercieel Vastgoed. De nummers twee en drie, COD/Borghese en MRP, reflecteren een tweede door corona versnelde trend: ontwikkelaars van woningen en commercieel vastgoed zijn geen gescheiden werelden meer. Traditioneel brengt PropertyNL in de zomer de ranglijst met woningontwikkelaars (in aantallen woningen) en in november die met ontwikkelaars van commercieel (in vierkante meters). Dat onderscheid vervaagt door transformatie. Veel commerciële ontwikkelaars veranderen winkel- en kantoorgebieden in woongebieden. Daarbij komt overigens nog steeds specifieke kennis van commercieel vastgoed van pas, blijkt ook uit het interview met Provast – de ontwikkelaar die als een van de weinige 20 jaar lang in onze ranglijsten voorkomt.
Specifieke woningontwikkelaars zullen zich niet zo snel wagen aan transformaties zoals Maanplein in Den Haag en Spot in Amsterdam (zie het interview COD/Borghese). Zij buigen zich weer over andere kwesties: hoe beteugel ik de kostenstijging in de bouw, nu steeds minder mensen zich een woning kunnen veroorloven? Nieuwe ceo Peter Hutten vertelt over de plannen van Van Wijnen om in Nederland marktleider te worden in betaalbare woningen.
De crisis zorgt niet voor een herprogrammering bij ontwikkelaars, maar is wel een testcase voor de financiering. Gebiedsontwikkelaars zoals AM (BAM) zoeken naar versterking van de balans die nodig is voor lange termijnontwikkelingen, vandaar de goed ontvangen liaison met PGGM voor publiek–private ontwikkeling.
Vaak botst het kortetermijndenken op de beurs met de lange horizon van ontwikkelaars. Unibail-Rodamco-Westfield is met de investering in de Mall of the Netherlands een van de belangrijkste winkelontwikkelaars van Nederland, maar omdat het op de beurs zo slecht gaat, sneuvelen koppen in het bestuur en wordt gemorreld aan de kredietratings.
Dat is het laatste wat je wilt als ontwikkelaar. Je moet dekking behouden van de eindbeleggers en de financiers. Die blijven op dit moment voldoende geïnteresseerd in het vastgoedproduct, vooral in logistiek en woningen. Maar houd de nieuwsbrief in de gaten: er komen ook verrassingen met kantoren, winkels en zelfs hotels.
