Column Ron van den Berge: Toekomstbestendig?

Veranderingen zijn van alle tijden. Het feit dat veranderingen door de ontwikkeling van techniek steeds sneller gaan maakt misschien onzeker, maar de ‘disruptors’ van vandaag veranderen in de ‘old economy’ van morgen.

Wat is toekomstbestendig? Dat is een vraag die mijn partners en mij constant bezighoudt. Zo lijkt de trek naar de steden niet te stoppen, met alle uitdagingen van dien. De balans tussen wonen, werken en recreëren staat steeds meer onder druk. Dit is niet alleen in Nederland het geval, maar het is een uitdaging die momenteel op vele plekken in de wereld gaande is.

Houden we onze welvaart evenwichtig in stand of vertaalt drukte/intensiteit in de steden zich tot een niet te dragen overlast? Veranderingen gaan snel, maar de ontwikkeling van vastgoed is eigenlijk een oase van rust. De doorlooptijd van ontwikkelingen met enige omvang is zomaar 4 jaar, en dat betekent dat je in feite altijd achter de veranderingen aanloopt. Nog niet zo lang geleden werd gedacht dat de leegstaande kantoren nooit meer verhuurd konden worden. Dit heeft geleid tot een ongekende transformatie. Kantoren zijn met voortvarendheid omgebouwd naar woningen en hotels. Momenteel blijkt de vraag naar kantoorruimte toch weer toe te nemen. De groeiende behoefte aan woonruimte in de stad leidt ook tot een groeiende behoefte aan werkgelegenheid. De (internationale) talenten die afgestudeerd zijn aan de universiteiten blijken een gezonde voedingsbodem voor de groei van de technologiebedrijven in de stad. Daarnaast zal de komst van het European Medicines Agency (EMA) naar Amsterdam naar verwachting tevens leiden tot extra vraag van daaraan gelieerde instellingen en ondernemingen.

Kortom, er moeten weer kantoren worden gebouwd. Het feit dat de ontwikkeling van vastgoed niet hetzelfde tempo kent als de veranderingen in de stad, is eigenlijk mooi. Want dat geeft het inzicht dat we stadsuitbreidingen zo moeten vormgeven en programmeren dat deze kunnen meebewegen met de veranderingen die telkens optreden. Het succes van de grachtengordel, met vastgoed dat zich telkens heeft aangepast aan de vraag uit de markt, is het bewijs dat toekomstbestendig geen illusie is. Gebouwen zijn pas echt van waarde als ze iets toevoegen aan de kwaliteit van de stad, flexibel te gebruiken zijn en zoveel mogelijk onderdeel zijn van het openbaar gebied. We zien dat in de huidige tenderprogramma’s die diversiteit ook de basis vormt van de uitvraag. De uitdaging daarbij is dat de balans tussen grondprijs, ontwikkelingskosten, winst en risico, leidt tot kwalitatief hoogstaande gebouwen met betaalbare prijzen voor een diversiteit aan gebruikers. Het objectiveren van die balans is wat ons betreft essentieel.

Toepassingen van nieuwe technologie zal op grote schaal gaan plaatsvinden. De bouw wordt vaak als ouderwets bestempeld, maar is dat zo? Zorgvuldigheid is ook aan de orde. Terugroepacties zoals in de auto-industrie zijn voor gebouwen bepaald ongewenst. Toch mag verwacht worden dat de huidige ontwikkelingen in de technologie een ongekende efficiencysprong in de bouw zullen gaan opleveren. Gebouwen worden steeds duurzamer in het gebruik en kunnen zich makkelijker aanpassen aan de eisen van de gebruiker. Autonoom vervoer zal de behoefte aan parkeerplaatsen op termijn verminderen. De vrijgekomen parkeerruimte kan ten goede komen aan het openbaar gebied en daardoor het gevoel van drukte kunnen terugdringen. Strengere emissienormen leiden tot het terugdringen van de vervuiling en ultiem tot een gezonder woon- en werkklimaat. En uiteindelijk is dat toch wat we bedoelen met toekomstbestendigheid: een stad die over 100 jaar nog steeds zo aantrekkelijk is voor iedereen die zich daar ophoudt.

Over de toekomst mag je dromen, maar het mooie is dat je er ook actief aan kunt werken. De uitdaging en gelijktijdig de verantwoordelijkheid ligt hier bij alle betrokken partijen, van overheid tot marktpartijen. Alle verdere economische signalen staan op dit moment op groen, dus laten we het heden toekomstbestendig maken!

Ron van den Berge is partner bij Van Gool Elburg Vastgoedspecialisten. Hij geeft de column door aan Martine Gründemann van G&S Vastgoed