Vastgoed dat als een service wordt aangeboden kan een belangrijke bijdrage leveren aan de transitie naar een circulaire economie. Bovendien levert het product-as-a-service-model vastgoedpartijen op meerdere manieren toegevoegde waarde. Dat blijkt uit onderzoek van Edge Technologies.
Door Imardo de Blok en Constantijn Berning
Gepubliceerd in PropertyNL Magazine nr. 2, 28 februari 2019
In 2050 moet de Nederlandse economie circulair zijn. Bij circulair vastgoed denken we doorgaans aan gebouwen die zijn ontwikkeld met materialen die in de toekomst kunnen worden gedemonteerd en gerecycled. Op die manier ontstaat een gesloten kringloop, waarin grondstoffen efficiënt worden ingezet. Voor het succes van circulair vastgoed is het ook van belang dat goed geregeld is wie de eigenaar is van de materialen en wie op de lange termijn verantwoordelijk is voor het onderhoud en hergebruik.
Betalen voor gebruik
Een veelbelovende manier om circulaire productlevering te regelen is door producten als een service in te zetten. Dit betekent dat de leverancier verantwoordelijk is en eigenaar kan blijven. Een bekend voorbeeld is licht als een service. Een lampenfabrikant verkoopt dan geen lampen, maar levert de dienst licht. De klant betaalt voor het gebruik van de verlichting, die eigendom blijft van de fabrikant. Is de lamp kapot of aan vervanging toe? Dan zorgt de fabrikant voor een nieuw product, en voor recycling van het oude.
Product-as-a-service wil niet per definitie zeggen dat een product ook circulair is. Het model is echter wel in trek bij voorvechters van een circulaire economie. Leveranciers die eigenaar blijven van hun producten kunnen namelijk zorgen dat de materialen ontworpen worden met het oog op hergebruik. Daarnaast kunnen ze met klanten een terugnamebeleid afspreken om recycling mogelijk te maken.
Organisatiemodellen
Het duurt nog wel even voordat gebouwen volledig zijn samengesteld uit circulaire producten. In samenwerking met de TU Delft heeft Edge Technologies echter onderzocht hoe vastgoedontwikkelaars met het product-as-a-service-model zouden kunnen omgaan. Het onderzoek heeft een aantal concrete organisatiemodellen opgeleverd die ontwikkelaars kunnen gebruiken om vastgoed als a service te kunnen aanbieden.
Uit het onderzoek blijkt dat producten als een service voor vastgoedpartijen op maar liefst drie manieren meerwaarde creëren.
Allereerst kunnen producten als een service optimaal inspelen op de wensen van de afnemer. Leveranciers komen namelijk direct in contact met eindgebruikers. Deze informatie kan vervolgens gebruikt worden om de dienstverlening te verbeteren.
Ten tweede stimuleert het product-as-a-service-model leveranciers om betere producten toe te passen. Producten van een hoge kwaliteit met een langere levensduur kunnen nu eenmaal eenvoudiger een tweede leven krijgen, en vereisen minder onderhoud.
Tot slot kunnen innovaties in het productportfolio van een leverancier dankzij product-as-a-service eenvoudig doorgevoerd worden in al geleverde producten. Hierdoor blijft het vastgoed up-to-date en aantrekkelijk. Denk aan een kantoor waarin een nieuw klimaatsysteem kan worden aangebracht.
Samen verder bouwen
De voordelen van product-as-a-service zijn dus veelbelovend. Het is wel de vraag of het zinvol is om een gebouw volledig te verdiensten. Op dit moment is het juridisch nog niet mogelijk om alle onderdelen van een gebouw als een service aan te bieden. Edge Technologies ziet op de korte termijn dan ook vooral kansen om dat te doen met gebouwonderdelen die aantoonbaar invloed hebben op het dagelijkse gebruik, de gezondheid van de gebruikers en de duurzaamheid van het gebouw.
Vastgoedproducten als een service zouden een grote bijdrage kunnen leveren aan de transitie naar een circulaire economie die de Nederlandse overheid ambieert. Daarvoor zijn wel juridische aanpassingen nodig. De overheid zou het bijvoorbeeld mogelijk moeten maken om het eigendom van een groot aantal gebouwonderdelen te scheiden van de rest van een pand. Op die manier kunnen verschillende aanbieders van producten als een service samen een circulair gebouw leveren. Dat is ook belangrijk om de markt in beweging te brengen. Er zijn nu niet genoeg bedrijven die dit model aanbieden. Het is een uitdaging voor de overheid en de markt om samen verder te bouwen aan producten als een service – en om zo de overgang naar een circulaire economie dichterbij te brengen.
Imardo de Blok en Constantijn Berning zijn respectievelijk associate development manager en development director bij Edge Technologies
