Speurtocht naar eigen en vreemd vermogen Quote publiceert jaarlijks over de meest vermogende mensen. Het beeld dat hieruit ontstaat is volgens de vastgoedprofessionals volledig onjuist. PropertyNL selecteert de mensen met de aanduiding ‘vastgoed’ in Quote, mensen die de aanduiding wel of juist niet moesten hebben en informeert over de feitelijke achtergrond van de klassering. Gepubliceerd in PropertyNLmagazine, december 2003.
Speurtocht naar eigen en vreemd vermogen
Quote publiceert jaarlijks over de meest vermogende mensen. Het beeld dat hieruit ontstaat is volgens de vastgoedprofessionals volledig onjuist. PropertyNL selecteert de mensen met de aanduiding ‘vastgoed’ in Quote, mensen die de aanduiding wel of juist niet moesten hebben en informeert over de feitelijke achtergrond van de klassering.
Gepubliceerd in PropertyNLmagazine, december 2003.
door Wabe van Enk
Quote publiceert jaarlijks over de meest vermogende mensen. Het beeld dat hieruit ontstaat is volgens de vastgoedprofessionals volledig onjuist. PropertyNL selecteert de mensen met de aanduiding ‘vastgoed’ in Quote, mensen die de aanduiding wel of juist niet moesten hebben en informeert over de feitelijke achtergrond van de klassering.
Zou het niet te veel eer zijn aan de ‘Privé van het zakenleven’ kolommen te wijden? Tenslotte wordt de privacy van vijfhonderd mensen en families aangetast. PropertyNL heeft toch besloten dit jaar weer opnieuw een recensie op te nemen, omdat iedereen (ook het vastgoed) de Quote 500 citeert en het belangrijk is voor professionals om een beter beeld te hebben dan hieruit ontstaat. Bekende entrepreneurs worden vergeleken met speculanten, eigen vermogen wordt verward met vreemd vermogen en roddels nemen het op tegen informatie van de Kamer van Koophandel. De schifting van feit en fictie is het doel van de recensie en niet een verdere aantasting van de privé-situatie, hetgeen bij een tijdschrift voor professionals anders ligt dan bij een publiekstijdschrift.
Een waarschuwing vooraf: de rangorde van Quote wordt bij deze alternatieve top101 vastgoedmensen gevolgd en die heeft dikwijls geen relatie met de werkelijkheid.
Positie Vastgoed in de Quote/ Naam/Positie in Quote
1/Dik Wessels/(14)
Laat de aftrap van Quote dit jaar nu niet zo gek zijn. De hoogst genoteerde vastgoedman is Dik Wessels. Hij steeg een plaatsje. Voor deze plaats is wat te zeggen. Wessels geldt als de grootste bouwondernemer op dit moment. Hij heeft zelf een bouwonderneming opgezet met hard werken, slim ondernemen en hard beleid ten opzichte van onderaannemers. Er zijn in Nederland duizenden bouwondernemers en een handvol doet het zo goed als Wessels. Wessels onderscheidt zich echter van die kopgroep door gebruik te maken van de beurs, niet alleen om eenmalig te cashen zoals velen, maar om ermee te spelen. Eerst door overname van IBB Kondor, daarna door participatie in Volker Stevin en vervolgens - toen de koers laag stond - om het geheel te verwerven. Nu is VolkerWessels van de beurs. VolkerWessels is door de fusie BAM HBG niet meer het grootste bouwconcern op de Nederlandse markt, maar Dik zal zijn Rotterdamse bedrijf niet graag met het Bunnikse verruilen met het oog op zijn veel gunstigere balansverhoudingen. VolkerWessels is niet het enige waar Wessels de scepter zwaait. Hij heeft een ontwikkelingsportefeuille in Reggeborgh (onder meer Schiphol-Oost) en is grootaandeelhouder in beursgenoteerde belegger WS Vastgoed. Bovendien weet iedereen dat hij een megawinst behaalde als belegger in Worldonline. De ruim € 20 mln investering in deze luchtbel leverde hem een rendement van 6000% op oftewel ruim een miljard (in guldens, dat wel).
Quote komt vervolgens met een verhaal over zakenreisbureau Advanced Travel Partners, hetgeen wat marginaler lijkt dan het voorgaande. Ook is hij wat opgewaardeerd. Dat kan komen omdat Dik een van de weinige serieuze ondernemers is die actief meewerkt met Quote. Dat mag voor een publiciteitsschuwe Rijssenaar een wonder heten, tenzij het wat oplevert. Dat is dan ook het geval. Wessels is ook aandeelhouder van Quotemedia.
2/Leon Melchior/(17)
Leon Melchior is dit jaar drie plaatsen gezakt bij Quote. Waarom is onduidelijk, maar het zou te maken kunnen hebben met de kritiek in PropertyNL vorig jaar. PropertyNL constateerde, puur op basis van theorie overigens, dat het vreemd zou zijn wanneer Melchior tot de nummer 1 van Neerlands vastgoed zou behoren. Daarvoor zijn namelijk drie zaken heel handig die Melchior ontbeert: een rijke familie (zie Brenninkmeijer), niet verkopen maar ondernemen (Wessels) en een dosis geluk (weer Wessels met WorldOnline). Bovendien moet je oppassen met dure hobby’s: de Brenninkmeijers, Heinekens en Van Vlissingens staan nu eenmaal niet bekend als frequente Rolls Royce-kopers. Melchiors vader was een arme kompel; op middelbare leeftijd in 1972 verkocht Melchior zijn bouw- en projectontwikkelingsactiviteiten en daarna richtte hij zich op zijn paardenstoeterij Zangersheide. In de paardenwereld geldt het raadsel: hoe kun je rijk worden met paarden? Door heel rijk te beginnen. Op de beurs had hij ook niet veel geluk. Als belegger is hij bekend geworden door zijn participatie in DSM. Hij verkocht met winst, maar maakte niet de slag die hij had kunnen maken als men eerder naar hem had geluisterd. Ook hij maakte een uitstapje in ict, maar dat pakte anders uit dan bij Wessels. Zijn participatie in automatiseringsbedrijf HCS werd een drama. Het enige dat zijn ego streelde was dat hij er beter uitsprong dan zijn collega-investeerders Albada Jelgersma en Van den Nieuwenhuyzen
Niettemin twijfelt niemand in Limburg dat Melchior weet wat geld verdienen is. Vanuit het niets bouwde hij zijn multinationale bouw- en ontwikkelingsbedrijven - die na verkoop aan SHV ook weer in het niets verdwenen.
Hij richtte talrijke bedrijven op. Bekend is bijvoorbeeld de opticienketen Hans Anders. Leon Melchior meldde onlangs geen lezer te zijn van PropertyNL. Pas als er meer paarden dan vastgoed in de kolommen komt, is hij bereid een abonnement te nemen.
3/Teunis van Wettum/(20)
Van Wettum is een van de grootste na-oorlogse financiële vastgoedondernemer van Nederland. Om in het vastgoed te scoren, kun je je onderscheiden op tal van gebieden. Van Wettum was degene die als een van de eerste het accent legde op het financiële. Zijn bedrijven zijn de Newomij in Naarden en de eigen Bank voor de Bouwnijverheid in Amsterdam. Hij is een ondernemer zoals de gemiddelde Nederlander dat het liefste ziet: het bedrijf is transparant, met consistente jaarverslaggeving, maar hij zelf houdt zich in op de achtergrond. Door de jaarverslaggeving is de klassering in Quote in dit geval ergens op gebaseerd. Het enige persoonlijke dat bekend is, is het feit dat hij vorig jaar een koninklijke onderscheiding ontving. Jammer voor de sector vastgoed is dat goede vakinhoudelijke mensen verborgen blijven en anderen (zie elders in deze top 101) zo op de trom slaan.
4/Henk Stienstra/(25)
Stienstra dankt zijn notering aan het beheersen van alle disciplines: ontwikkeling van woningen en commercieel vastgoed, beleggingen, woningbeheer, aan- en verhuur, aan- en verkoop. Hij saneerde vorig jaar zijn bezit door de woningprojectontwikkeling te verkopen aan Bouwfonds, commercieel vastgoed aan 3W en de financiële tak aan SNS Reaal. Woningmakelaardij verzelfstandigde hij. Stienstra blijft overigens bestaan als belegger (onder meer door Mercurius) en het ligt zelfs voor de hand dat wanneer de markt weer aantrekt, ook Stienstra weer van de partij is als ontwikkelaar.
5/Gerard Stevers/(29)
Vorig jaar kwam Stevers voor het eerst in de Quote 500 en wel direct op de 28e plaats. Met winkelcentrum Haagse Bluf had de daarvoor op de achtergrond opererende Stevers zich in de schijnwerper geplaatst en dat heeft bij Quote een sterk stijgend effect. Met de Baljurk, De Drie Koekjes en restaurant Bali realiseert Stevers spraakmakende zaken in het Haagse. Hij keek ook wel naar Babylon maar vond dat een slagje te groot (zie De Vlieger). Stevers heeft een portefeuille die hij zelf heeft opgebouwd, al had hij wel wat aan de erfenis van zijn vader, ook een vastgoedman. Stevers is geen verkoper, hij maakt slim gebruikt van ‘voorwetenschap’. Wanneer anderen ontwikkelen, koopt hij aangrenzende percelen en profiteert van waardestijging. In de huidige markt zullen andere instrumenten moeten worden ingezet. Wij zien Stevers als een exponent van een groep van circa vijfhonderd particulieren die op een dergelijke wijze vermogen hebben opgebouwd in het vastgoed. Hij hoort dus iets anders te worden getaxeerd.
6/Lesley Bamberger/(38)
Quote heeft Bamberger wat laten stijgen. PropertyNL vond het vorig jaar vreemd dat allerlei mensen met onduidelijke portefeuilles hoger dan de Kroonenberg Groep stonden. Grootvader Jaap Kroonenberg gold als koning van het Amsterdamse vastgoed in de na-oorlogse periode, tegenhanger Caransa is steeds kleiner geweest. Kroonenbergs kleinzoon Bamberger is een vakman-belegger die contacten onderhoudt met institutionele medebeleggers. Een voorbeeld is de wijze waarop Bamberger winkelcentrum Hilvertshof er bovenop heeft gekregen (zie ook de reguliere top 101) en hij nu het oud-hoofdkantoor van ABN Amro aan het Rembrandtsplein in Amsterdam herontwikkelt. Dit jaar werd Kroonenberg Groep opgeschrikt door de dood van Bertus Lüske. De Telegraaf bracht de liquidatie in verband met problemen met Lüske over een pand van Kroonenberg. De moord is bij het ter perse gaan van deze editie nog niet opgelost, maar het probleem met het pand wel. Twee jaar geleden was de zaak tussen Lüske en Kroonenberg al opgelost, dus de suggestie van De Telegraaf klopte niet.
7/Jos van Erk/(41)
Dankt zijn notering volgens Quote aan het feit dat hij 100 ha grond in bezit heeft en het feit dat hij zijn bouwbedrijf Adriaan van Erk aan Bouwfonds heeft verkocht voor naar schatting € 90 mln tot € 160 mln. Is ook bekend van donatie aan LPF. Quote laat Van Erk zakken, na opmerkingen vorig jaar, maar hij staat naar onze inschatting nog steeds veel te hoog.
8/Luud Maas/(45)
Quote zit laag met Luud Maas, ongetwijfeld tot zijn grote genoegen. Wilma was de belangrijkste Nederlandse projectontwikkelaar in particuliere handen. De jonge Luud Maas - hij was in de twintig - transformeerde het Limburgse bouwbedrijf in een wereldwijde bouwer-ontwikkelaar. Hoge toppen (Nederland, VS) werden afgewisseld met even diepe dalen (ook in Nederland, VS, Verre Oosten en Duitsland). De familie heeft sinds de jaren '70 een wereldwijde vastgoedbeleggingsportefeuille gehad naast Wilma. Wilma was alleen het ‘publiek’ zichtbare deel, een leuk uithangbord voor opdrachtgevers. Wilma is terechtgekomen bij Amstelland (ontwikkeling) en BAM (bouw). Het aandelenpakket in NBM, dat bij verkoop van Wilma in 1998 een theoretische waarde had van € 87 mln, is afgestoten voor € 2 mln in januari 2002.
9/Jan Bosch/(50)
Bosch heeft zijn notering gehouden, hoewel PropertyNL vorig jaar wees op het feit dat hij geen alleen-eigenaar is van het Zwitserse vastgoedfonds Züblin en de plek dus niet alleen op grond hiervan kan krijgen. Dat Bosch een grote Europese speler is staat echter buiten kijf. Züblin kocht vorig jaar in Europa voor een kwart miljard Zwitserse franken vastgoed. Quote houdt zijn belang op 30%. Het is voor buitenstaanders een niet te ontwarren kluwen: wonen in Fribourg, investeren via Barron Gibraltar in Züblin Zwitserland, gehouden door Westblaak Rotterdam, dat in handen is van Artemis en eigendom van Barron Trust in Gibraltar. Bosch werd bekend met de aankoop van Golden Tulip van KLM. Volgens Quote is hij eigenaar van de vier golfbanen van Burggolf.
10/Aat van Herk/(52)
Het idee bestaat dat Van Herk vorig jaar uiterst actief is geweest. Zijn portefeuille heet nu ook € 1 mrd groot te zijn, tegenover € 900 mln vorig jaar. Desondanks steeg het eigen vermogen volgens Quote niet. Dat lijkt niet zo consequent. Wij denken dat Van Herk met Nagron nog een aardig slag geslagen heeft. Hij is met 4800 woningen een van de grootste particuliere woningbezitters, maar moet Metterwoon (Thünnessen) voor laten gaan. Waarom die dan zoveel lager staat...
11/Richard Homburg/(53)
Op de oprit van huize Homburg zal Homburgs Puch nog eens extra op toeren worden gejaagd wanneer hij ziet dat hij in de Quote 500 onder Paarlberg wordt geklasseerd, zo luidde het commentaar vorig jaar van PropertyNL. Dat is dit jaar hersteld. Homburg staat weer boven Paarlberg in de lijst van Quote. Homburg incasseerde € 130 mln met zijn golden parachute van Uni-Invest bij de verkoop aan de Merwede Group van Paarlberg. Het is niet gezegd dat Paarlberg dat ook niet nog eens een keer klaarspeelt, maar Homburg weet als een geen ander dat een belofte voor de toekomst ook waargemaakt dient te worden. Hij moest er ook even over doen om zijn golden parachute uit te klappen. Met VastNed ging dat niet. Homburg is overigens nog niet aan het rentenieren. Hij is druk met het plaatsen van cv’s voor bevriende beleggers in Canada. Het zou niet verbazen dat deze vastgoedspecialist ook in een moeilijke markt extra vermogen voor hem weet te realiseren.
12/Jan-Dirk Paarlberg/(57)
Door de overname van het beursgenoteerd Uni-Invest (€ 925 mln) stond Jan-Dirk Paarlberg helemaal bij Quote op de kaart. Maar of hij daar zo blij mee was? Tegelijk vertelde Quote namelijk - verre van consequent - dat hij maar voor € 10 mln eigen geld had meegebracht voor de overname van Uni-Invest. De rest kwam voor rekening van zakenbank Lehman Brothers, aldus Quote. Dat was een gevoelige miskleun, want financiële instellingen gaan normaliter nooit met zo’n leverage akkoord. Dat was dan ook niet zo. Paarlberg moest flink veel zekerheden afgeven om deze deal te doen. PropertyNL miste vervolgens ook de boot, want die suggereerde dat Homburg zelf een handje had meegeholpen om het geheel rond te maken. Het gerucht werd door Paarlberg ontzenuwd. Paarlberg is bekend als financier van Salomon Brothers die zijn sporen in de Londense City heeft verdiend. In Nederland heeft hij ‘gecashed’ met reclamebordenexploitant Mediamax. Zijn huidige bedrijf Merwede Group, bestaande uit een aantal holdings, heeft volgens zijn persbericht een balanstotaal van € 750 mln en een eigen vermogen van meer dan € 350 mln. Inmiddels is Paarlberg begonnen aan de verkoop van onderdelen van de portefeuille Uni-Invest. Een aantal ontwikkelingen die hij had opgestart als Merwede Group, heeft hij afgestoten onder meer aan Bouwfonds Property Development.
13/Hans van Veggel/(58)
Hans van Veggel maakt bij Quote een enorme stijging van 125 naar 58. Waarom dat is, wordt niet verklaard. Op zich vertoont de koers van ontwikkelaar AM, waarvan hij grootaandeelhouder is (10,78%), nog niet de gewenste ontwikkeling sinds de verkoop vorig jaar. Ook de aanduiding van Quote dat AM vooral in Zuid-Europa ‘monsterlijke projecten op zijn naam heeft staan’, is wel heel vreemd in het licht van de internationale prijzen en successen van AM. Voor de rest beschrijft Quote de betrokkenheid bij het Amerikaanse maatschapsbedrijf ZOM, de aankoop met Wieger van der Linden van de woningportefeuille van Shell Pensioenfonds, de aankoop van het belang van Eddy de Kroes in hotel Des Indes en de participatie in investeringsmaatschappij Common Wealth van Marc Dreesmann. Dat klinkt allemaal erg groots en veel, maar het hart van Van Veggel ligt gewoon bij AM. Daar heeft hij nog een klus te klaren om het fonds voor zijn vertrek Europees te laten doorbreken. Privé is het prettig dat hij niet afhankelijk is van AM's dividendstroom. Dat ligt niet zozeer aan ZOM, zoals Quote suggereert (er participeren veel meer mensen in de maatschappen), maar aan tussentijdse successen zoals de verkoop van Babylon aan Imca.
14/Familie Van der Vorm/(59)
Als iets nu eens niet terecht is, is het een opname in de lijst van Van der Vorm als familie. De afgelopen tijd heeft Daan van der Vorm (40) juist gewerkt om de echte bouw- en projectontwikkelingsactiviteiten los te koppelen van de rest van de familie - die is bezig met beleggen. Daan van der Vorm werkt onder eigen naam door als Van der Vorm Bouw, al is er ook Next Real Estate voor beleggingen. Makkelijker is te kijken naar het postadres. Is het Rotterdam dan is het de oude familie-belegger, is het Papendrecht dan is het de bouw- en projectontwikkelaar van Daan van der Vorm. In Quote wordt een bouwklus op het voormalig Fokker-terrein in Papendrecht genoemd. Veel spectaculairder is de herontwikkeling van het centrum in Papendrecht. De combinatie van de bouw- en projectontwikkelingskennis en de gezonde balansen van Van der Vorm geven hem een voordeel in tijden dat sterk gelet wordt om iemands financiële slagkracht.
15/Eyk de Mol van Otterloo/(60)
Vorig jaar analyseerde PropertyNL de werkwijze van Quote: zo rond de 60ste plaats was het tijd voor een groepje vastgoed. De redactie ontdekte dat er twee mensen waren die Breevast van de beurs hadden gehaald: Eyk de Mol van Otterloo en Frank Zweegers. Die werden dan gemakshalve maar in dezelfde categorie geplaatst. Eyk de Mol, de man van Grantham, Mayo Van Otterloo GMO uit Boston met $ 25 mrd onder management, heeft dat niet erg gevonden, maar onjuist was het wel. De positie van Eyk is niet te vergelijken met die van Frank Zweegers. IJlings maar zonder verdere toelichting heeft Quote nu Eyk de Mol van Otterloo laten stijgen en Frank Zweegers laten zakken. Nu, dat was ook weer niet de bedoeling, want Breevast doet het in Nederland maar ook in België en in de VS zeker niet slecht.
16/Piet en Toon Gouvaers/(62)
De gebroeders Gouvaers zijn bij toeval ontdekt door Quote en krijgen nu voor het eerst de twijfelachtige eer van vermelding. Gouvaers heeft in het verleden gebouwd op bedrijfsterreinen voor Philips en Van Doorne en we hopen dat de familie daar wat aan over heeft gehouden, maar het is typisch een voorbeeld van een non-listing: geeft geen inzicht in de verhoudingen in het vastgoed.
17/Ed Maas/(70)
Door gewezen LPF-voorzitterschap inmiddels tegen wil en dank een van de bekendste vastgoedbestuurders en inmiddels ook niet meer zo onhandig met de media. Niettemin kennen de media amper een middenweg in de benadering van Maas: of hij wordt afgezeken (Quote en De Volkskrant) of de hemel in geprezen zoals in NRC Handelsblad. Volgens deze krant wordt hij ‘door concullega’s als de koning van vastgoedbeleggers beschouwd’. Nou, het zal wat onderzoeksjournalistiek vergen om die concullega’s te vinden, maar niettemin heeft Maas een behoorlijk eigen vermogen opgebouwd. Maar past hij daarom ook in de top 20 vastgoed in Nederland? Quote heeft hem tien plaatsen laten stijgen omdat Maas aan Quote vertelde naast VHS nog een vastgoedportefeuille van € 250 mln te hebben. Dat is interessante informatie voor de beleggers in VHS (beurswaarde van € 186 mln). Het fonds is nog steeds te klein is voor institutionele beleggers. Zelf heeft hij het belang de laatste tijd teruggebracht.
18/Harro Dijkhuis/(72)
Harro en Chris Dijkhuis behoren tot de grote Amsterdamse ontwikkelaarsfamilies. Zeer bijzonder is hun ondernemerschap dat de verlaten ‘Omval’ transformeerde tot een toplocatie met de Rembrandt- en Breitner-toren. Volgende stappen zijn de Wibautstraat en de Renaultgarage.
19/Familie Bakhuizen/(76)
Quote geeft toe dat ze bij het noemen van de ‘familie’ Bakhuizen alles door elkaar hebben gegooid. Logisch zou het zijn geweest zijn dan ook maar te stoppen met de notering. In ieder geval is de betrokkenheid van Bakhuizen bij het vastgoed ver te zoeken nu Ruud Bakhuizen is opgestapt bij Hoge Raedt in Baarn. Hij wil zich meer verdiepen in ontwikkelingshulp - een traject waar telgen van die andere Gooise ontwikkelaarsfamilie, Matser, hem voorgingen. Hoge Raedt participeerde in drie vakantieparken (It Wild, Gerner en Mechelerhof) die failliet gingen. Nu resten zeven Euroase-hotels. De conclusie is opnieuw dat de notering Bakhuizen een slag in de lucht is.
20/Chris Thünnessen/(80)
Vorig jaar verbaasde PropertyNL zich over de daling op de lijst van Metterwoon het bedrijf van Chris Thünnessen. Quote liet hem toen dalen op de ranglijst omdat hij zich niet meer liet zien op het Flying Doctors Gala, maar vergat dat zijn absentie te maken kon hebben met het bedrag dat aan de strijkstok bleef hangen. Inmiddels is Thünnessen 83 plaatsen geklommen omdat Quote euro’s had verward met guldens. Het eigen vermogen wordt nu uit de boeken overgenomen voor de 7000 woningen en 1000 bedrijfspanden van in totaal € 213 mln. Het is voor Quote misschien aan te raden de top 20 nog eens na te trekken. Dan is het niet moeilijk te zien dat Thünnessen nog een aantal plaatsen kan stijgen.
21/Gerrit Tijhuis/(83)
Gerrit Tijhuis is de tweede Rijssense bouwer in de lijst na Wessels, Ter Steege is de derde. PropertyNL wees vorig jaar op de grondpositie van Tijhuis. Die bedraagt 700 ha. Dat is veel omvangrijker dan die van Jos van Erk (in de Quote-ranglijst tientallen plaatsen hoger). Omdat Gerrit inzag dat het de komende jaren moeilijk wordt om genoeg kapitaal bijeen te sprokkelen om dat allemaal te ontwikkelen, heeft hij een deal gesloten met Rabo Vastgoed en Relan (inmiddels Interpolis Vastgoed).
22/Frank Zweegers/(85)
Frank Zweegers is een aantal plaatsen gezakt. PropertyNL meldde vorig jaar dat Zweegers qua vermogen moeilijk op één lijn met de andere overnemer van Breevast, Eyk de Mol van Otterloo kan worden gesteld, niet wetend dat dit een drukkend effect zou kunnen hebben op de plaatsen. Gezien de investering in Breevast slaat de daling van plaatsen en vermogen nergens op.
23/Ton van Dam/(87)
Hoe beweeglijk de lijst is, demonstreert Ton van Dam. Twee jaar scoorde Van Dam omdat zijn Multi een miljard gulden waard zou zijn in de berekening van Quote, het jaar daarna duikelde hij naar plaats 124 en nu staat hij op 87. Waarom is onduidelijk, want het beursgenoteerde AM draagt (nog) niet bij aan stijging. Met de koers wil het immers nog niet zo vlotten. Kortom, aan de plaatsing op zich moet men niet te veel waarde hechten. Misschien wel aan de relatieve plaatsing ten opzichte van compagnon Hans van Veggel. Quote zet Hans hoger in, ongetwijfeld omdat hij tegen wil en dank wat meer naar buiten komt met beleggingen. Hoewel het verleden geen garantie is, was het altijd zo dat Hans inspirator is, maar dat de centjes bij Ton het beste rendeerden.
24/Piet Grouwels/(88)
Grouwels/Daelmans heeft projecten in het Limburgse (Maastricht, Sittard, Heerlen en Kerkrade) maar is vooral bekend door de Nederlandse woningportefeuille (6500). Quote laat Grouwels zakken op grond van een bericht in het Limburgs Dagblad waarbij achteraf kwam vast te staan dat er niets onwettigs was gebeurd en Grouwels er al helemaal niet van op de hoogte was.
25/Gerard Cok/(92)
De Zeeuw Gerard Cok wordt door Quote ook in verband gebracht met vastgoed. Hij handelde inderdaad in de jaren '70 en '80 in het Nederlandse vastgoed tot hij zich op de seksindustrie stortte en in verband werd gebracht met Klaas Bruinsma. In Nederland is toen de kredietkraan dichtgegaan, maar dat meldt Quote niet. Nu is hij volgens Quote bezig met een jachthaven Port Napoleon aan de monding van de Rhône dat het Europese centrum van tweedehands schepen moet worden. Hij krijgt in Quote twee pagina’s om zich staande op zijn jacht te revancheren van ‘tegen hem persoonlijk gerichte smeercampagne’. Quote kan informeren in Zeeland waarom zijn kantoor niet meer op Nederlandse bodem is gevestigd.
26/Willem Endstra/(93)
Willem Endstra keldert in Quote van de 36e plaats naar de 93e. De reden is volgens Quote zijn besproken gedrag. Endstra werd vorig jaar aangeschoten wild, omdat de media de vraag wilden beantwoorden of hij deel uitmaakt van de onderwereld. De feiten zijn dat Willem Endstra begin jaren ’90 in verband is gebracht met de handel in XTC maar dat hiervoor nooit een veroordeling is gevolgd. De geruchten zijn gebleven. In 2001 viel hij om die reden af in de competitie voor de herontwikkeling van vliegveld Laarbruch in Duitsland. In juni 2002 publiceerde PropertyNLmagazine een artikel over de verkoop van het World Fashion Center aan Endstra en Klaas Hummel (149). In augustus 2002 kwam De Telegraaf met een groot verhaal over een zekere John Mieremet die werd geïntroduceerd als topcrimineel en die Endstra omschreef als bankier van de onderwereld. Nova kwam daarna met het nieuws over een abc-transactie waarbij Endstra en Bouwfonds Property Finance met elkaar in verband werden gebracht.
PropertyNL stelt zich uitermate terughoudend op over de vastgoedhandel, omdat bronnen vaak kwalitatief zo slecht zijn dat zij meer schade doen dan dat ze informatie opleveren. Is het relevant als iemand met een criminele achtergrond een ander beschuldigt ook crimineel te zijn? Met betrekking tot Bouwfonds veronderstellen de media dat een bank op grond van elk krantenbericht een overeenkomst mag beëindigen. Dat is onjuist. Het feit dat Endstra nooit is veroordeeld, zorgt dat financiële instellingen die met hem willen breken, relatief zwak staan. Dit komt ook omdat Endstra netjes zijn rente en aflossingen betaalt, zo vertellen zijn financiers.
Er blijkt wel iets over de werkwijze van Quote. Wanneer hij in het nieuws komt, is Endstra de zesde vastgoedman van Nederland, is het nieuws eraf dan duikelt hij terug in de middenmoot. Quote dichtte de bv Convoy vorig jaar nog een portefeuillewaarde toe van circa € 500 mln, bestaande uit 65 objecten in voornamelijk Amsterdam-Zuid en inclusief de torens (op die van ING na) van het World Fashion Centre. Het WFC is nu verkocht voor naar schatting € 145 mln, maar aan wie is niet geheel duidelijk geworden, zo blijkt uit het onderzoek van PropertyNL.
Vorig jaar schreef Quote alles aan hem toe, zoals het Dolfinarium Harderwijk, zeejachthaven IJmuiden, bungalowparken in Zandvoort en Port Zélande in Zeeland, de huisjes aan de A2 in Vinkeveen en een project aan het Italiaanse Comomeer. Dat is inmiddels allemaal ontcijferd: geen direct eigendom van Endstra. Media verpakken hun onkunde vaak in overdrijving. Een bericht over een vermeende crimineel die half Amsterdam in zijn handen heeft, doet het natuurlijk goed bij lezers.
27/Boy Zeilstra/(94)
Quote claimt 7000 woningen voor Zeilstra Beheer. Zeilstra stijgt elf plaatsen ten opzichte van de vorige editie. Desondanks blijft de klassering aan de geringe kant, zeker in vergelijking met Grouwels/Daelmans. Daarbij kan het zijn dat er sprake is van hoge leverage, maar de familie Zeilstra is juist geen voorstander van grote financieringen. Bij de aankopen van grote pakketten woningen verrast de 71-jarige Boy Zeilstra menigeen: geen poespas.
28/Sander van Gelder/(101)
Quote zet ook de vrolijke Sander van Gelder op de lijst. De voormalige juwelier (uitvinder van de groeibriljant van Schaap, Citroen en Van Gelder) heeft in Portugal resort Vale de Lobo opgezet. Dat is knap, maar dat geldt niet voor de rekenmeesters van Quote: in hun berekeningen gaan ze er vanuit dat hij eigenaar is, maar hij verkoopt zijn vakantiehuizen. Daarom is hij veel te hoog geklasseerd, zelfs na de daling met tien plaatsen. Van Gelder is echter een van de weinigen die actief meewerkt aan Quote top 500. Er valt misschien een vakantiewoning te slijten? Landgenoot en ex-diskjockey Willem van Kooten begon een concurrerend villapark in de Algarve. Hij is plagerig een plaats boven Sander op nummer 100 gezet, maar wordt niet als projectontwikkelaar aangeduid.
29/Kees Rijsterborgh/(102)
De beleggingsmaatschappij van vader Kees Rijsterborgh behoort tot de grote Amsterdamse beleggers. Quote liet om onduidelijke reden de familie twintig plaatsen zakken en meent dat zoon Edwin nu alles runt.
30/Tom Westermeijer/(109)
Tom Westermeijer wordt door Quote steevast omschreven als een grote speler in het Nederlandse commercieel onroerend goed, maar ondertussen zakt hij dit jaar dan toch 28 plaatsen. Die aanduiding ‘grote speler’ wordt overgenomen in De Telegraaf waarin Tom bekend is als pianist met twee Bösendorfer vleugels en een Rolls Royce Silver Seraph. De Westermeijer Groep heeft een portefeuille van € 365 mln en € 180 mln eigen vermogen, zo tekende Quote op. Bekend in het grote vastgoed waren de Westermeijers alleen door betrokkenheid bij ontwikkelingen bij het Sparta-stadion.
31/Ger en Kees Visser/(112)
Ook de Vissers gaan mee met Quotes gemiddelde vastgoeddaling: vorig jaar nog 93, nu 112. Eurocommerce staat bij PropertyNLtop101 op de 31e plaats met projecten in ontwikkeling ter waarde van € 405 mln. Dit jaar zou Eurocommerce de prijs kunnen krijgen voor meest ondernemende ontwikkelaar. Ger en Kees Visser kennen sommige deelmarkten zo goed dat zij op risico durven te starten. Financiering is voor hen geen probleem na de successen in de afgelopen jaren.
32/Cor van Zadelhoff/(115)
Van Zadelhoff is bekend van de oprichting van DTZ Zadelhoff, marktleider in Nederland zo blijkt uit het onderzoek van PropertyNL. Van Zadelhoff heeft ook de zusterorganisaties in Duitsland, Midden en Oost-Europa geïnitieerd. Daarnaast heeft hij een beleggingsportefeuille die volgens Quote vorig jaar E 6,5 mln netto opbrengt per jaar. Die gegevens zouden de opstellers van de ranglijst te denken moeten geven, maar Van Zadelhoff werkt niet mee. Daardoor is de teruggang met 28 plaatsen ook niet ergens op gebaseerd.
33/Bert Verwelius/(109)
Verwelius junior zwaait sinds 1989 de scepter over een van de grootste bouwers op Vinex-locaties met jaarlijks circa € 150 mln omzet. In 2001 is de oprichter Gert overleden en sindsdien wordt er onderhandeld over de verdeling van het vermogen onder de kinderen, waarvan Bert er één is. Quote bouwt klassering op anonieme bronnen.
34/Giovanni van Eijl/(117)
Quote heeft Van Eijl ontdekt. Hij is al enkele jaren een van de grotere entrepreneurs op het gebied van hotellerie. Quote noemt Gooiland in Hilversum en Star in Hengelo maar vergeet de hotelketen Fletcher en premiums zoals Grand Hotel l’Empereur in Maastricht.
35/Chris Gongriep/(118)
Het jubilerende G & S krijgt revanche met een stijging van 124 plaatsen ten opzichte van vorig jaar. Vorig jaar schreef PropertyNL: 'Het bedrijf van Gongriep speelt al decennialang een hoofdrol als ontwikkelaar op de Amsterdamse markt.' Zijn bedrijf G & S staat hoog in de PropertyNLtop101 ontwikkelaars. Slechts een handvol onafhankelijke ontwikkelaars is groter. Kortom, in deze achterhoede is Gongriep volledig misplaatst. Dit jaar steeg G & S nog een paar plaatsjes op de ontwikkelaarsranglijst van PropertyNL.
36/Frits Maarsen/(125)
Bekende Amsterdamse bouwfamilie - net zoals Dijkhuis en Verwelius. Bij Quote komt Maarsen het laagste van de drie. Met een ontwikkelportefeuille van 233.000 m2 komt Maarsen in de PropertyNLtop101 projectontwikkelaars het hoogste van deze drie (28e plaats).
37/Fred en Jaap Elzas/(126)
Fred en Jaap worden onterecht bij elkaar opgeteld, zo schrijft Quote zelf. Ook horen ze thuis in de categorie detaillisten. Zij zijn groot geworden met de ketens Didi, Forecast en Vet.
38/Maup Caransa/(131)
Het imperium van Maup, inmiddels door Maup junior en Salo bestierd, behaalde de laatste drie jaar een gemiddelde nettowinst van € 3,6 mln. Het blijft publicitair wat stil rond Caransa. De stelling van Maup is: ‘Ik heb ooit een paar miljoen aan publiciteit betaald met mijn losgeld. Daar moet het maar bij blijven.’
39/Jan Verhagen/(138)
De 75-jarige inwoner uit Roermond zou met zijn Utrechtse bedrijf Libra vermogens sprokkelen. Veel te hoog terecht gekomen volgens PropertyNL. Door geroddel in het vastgoed nog weer hoger terechtgekomen op de Quote-ranglijst.
40/Erik de Vlieger/(140)
Imca Group liet € 10 mln winst zien in 2001. Dat De Vlieger fors aankoopt, blijkt uit zijn projectenlijst. Hij heeft alleen aan beleggingswaarde op dit moment geschat door PropertyNL € 1,5 mrd aan plannen commercieel vastgoed. De Vlieger werkt goed mee met interviews aan Quote, naar onze inschatting omdat hij zijn uitgeverijactiviteiten wil uitbouwen. Daarbij past echter een rustige middenmoot-plaats in de Quote 500. In het gezelschap van de boven he
