Alleen op de A-locaties – Amsterdam voorop – blijft er nog een relatief grote markt over. Dat is te zien in de cijfers: hoofdstedelingen Van Gool Elburg en DRS doen het met elk ruim 100.000 m² goed achter lijstaanvoerder Cushman & Wakefield.
Gepubliceerd in PropertyNL Magazine nr. 3, 22 maart 2024
De opname van kantoorruimte is met ruim een vijfde ingezakt in 2023 en is zelfs grofweg 40% lager dan voor de coronacrisis. De A-locaties houden de markt overeind, aldus Cushman: er worden recordhuurprijzen betaald voor hoogwaardige gebouwen op toplocaties. De hoofdstad weet bedrijven aan zich te binden: veel organisaties die een nieuwe stek in Amsterdam vinden, waren er al gevestigd. Dat geldt voor ING, dat 31.500 m² huurt in nieuwbouwpand Laanderpoort (NSI), en Philips, dat van de Breitnertoren bij het Amstelstation verkast naar 17.000 m² nieuwbouw aan de noordzijde van de Zuidas. Het zijn meteen de twee grootste kantorentransacties van het jaar.
Het niet aan het onderzoek deelnemende CBRE zal net als de top-3 zeker over de kaap van 100.000 m² zijn gegaan. Het was bijvoorbeeld alleen al in Tower Ten aan de Zuidas goed voor 16.250 m² bemiddelde kantoorruimte. Het aantal door CBRE zelf bekendgemaakte (ver)huurde vierkante meters blijft net boven de 90.000 m² steken.
Het ook ontbrekende JLL was niet scheutig met berichten over individuele kantorentransacties: er waren er maar drie. Naar schatting is het de derde partij op de kantorenmarkt. JLL adviseerde onder meer Q8 bij de aanhuur van 2.865 m² in het Groot Handelsgebouw, waar Briq optrad namens eigenaar GHG.
Colliers zal op de kantorenmarkt naar schatting geen top-5 speler zijn, maar zal wel in de top-10 belanden. Een van de grotere transacties was de gebruikersdeal voor The Lobby in Rijswijk, waar Danone langjarig tekende voor 3.200 m².
1. Cushman & Wakefield
In 2019, het laatste jaar waarover PropertyNL een ranglijst van kantorenmakelaars opstelde, was Cushman & Wakefield goed voor bijna 300.000 m² aan kantoorruimte. In 2023 bemiddelde de adviseur bij nog geen 120.000 m² aan transacties, ruim de helft minder. Cushman & Wakefield was onder meer betrokken bij meerdere verhuurtransacties voor het Utrechtse Newton House van Aroundtown, dat inmiddels volledig verhuurd is. Ook begeleidde het VodafoneZiggo bij de aanhuur van 1.500 m² in de Leeuwarder Avérotoren: een ‘downsize’-operatie ten opzichte van de 7.000 m² die nog van APF werd gehuurd in de Friese hoofdstad.
2. Van Gool Elburg Vastgoedspecialisten
Van Gool Elburg bezet de tweede plaats met een bemiddelde oppervlakte van bijna 107.000 m². De kantorenspecialist is inmiddels in handen van het Italiaanse Dils, waarvan de naam wordt overgenomen. De voormalige partners hebben samen nog wel een minderheidsbelang in het bedrijf. Een van de grootste wapenfeiten in 2023 was de verhuur namens Nuveen van 18.000 m² in Zuidas-pand PI59 aan Philips. Verder was Van Gool Elburg actief met het aantrekken van huurders voor de hoofdstedelijke Kauwgomballenfabriek namens Timeless en Tristan.
3. DRS Makelaars
Amsterdam is het hart van de kantorenmarkt en daarvan profiteert het plaatselijke DRS, dat eveneens meer dan 100.000 m² wist te bemiddelen. De meest bijzondere deal was naar eigen zeggen de verhuur van 1.000 m² in het pand aan het John M. Keynesplein 4–10 in de Riekerpolder. Huurder is kantooraanbieder Co-Office. Bij de verhuur waren naast DRS ook NL Real Estate en Van Dijk & Ten Cate betrokken.
4. Ans de Wijn Bedrijfshuisvesting
Het Utrechtse Ans de Wijn maakt eveneens in de kantorenmarkt de meeste meters. Een van de grotere transacties was de verhuur namens Unifore aan Quoratio Groep van 3.160 m² in kantoorgebouw The Form in Rijnsweerd. Ans de Wijn heeft ook The Cath en complex Secoya (collegiaal met JLL) in portefeuille.
5. De Mik
De Mik doet als Rotterdamse makelaar veel in logistiek, maar laat zich ook op kantorengebied niet onbetuigd. Voor The Mark (Proptimize) werd bijvoorbeeld samen met Ooms bemiddeld bij de verhuur van 5.500 m² aan diverse partijen. De Mik was ook betrokken bij het verhuren van ruimte in het gerenoveerde Premier Suites & Offices aan het Weena. Daar wordt samengewerkt met Parc Makelaars.
6. Briq Real Estate
Plaatsgenoot Briq is groter dan De Mik in bedrijfsruimte, maar zit er qua kantoren net achter. De grootste deal in 2023 was de verhuur van 7.896 m² in het Groothandelsgebouw (Jamestown) aan SBM Offshore. Het was de grootste verhuurtransactie in Rotterdam afgelopen jaar, de (tijdelijke) verhuizing van de bibliotheek naar een eigen object uit de gemeentelijke portefeuille niet meegerekend.
7. Spring Real Estate
Spring adviseerde Kyocera Document Solutions bij de aanhuur van 5.279 m² kantoorruimte aan Beechavenue 25-43 in Schiphol-Rijk. Het bedrijf is daarmee single-tenantgebruiker geworden van het object. Kyocera Document Solutions Nederland en Kyocera Document Solutions Europe delen per 1 september hun vestigingen op deze locatie.
8. NL Real Estate | Knight Frank
Een van de grootste transacties was het adviseren van zakenbank Goldman Sachs bij de aanhuur van ruim 10.000 m² in de Haagse Poort, nu nog het onderkomen van Nationale Nederlanden. De overeenkomst, die voor 15 jaar is getekend, geldt als een van de tien grootste gebruikerstransacties van 2023.
9. RBM Real Estate
Het in 2021 opgerichte driemanskantoor uit Voorburg heeft al enkele mooie transacties op zijn naam staan, zoals de verhuur van 2.016 m² (collegiaal met JLL en COG) in de Haagse Monarch Tower aan klachteninstituut voor de financiële dienstverlening Kifid. Voor BNG Bank werd aan de Bordewijklaan 7.600 m² aangehuurd; daar was eerst Total Energies gevestigd. De bank huurt er tijdelijk gedurende de renovatie van het eigen gebouw in het centrum van Den Haag.
10. Savills
Het hoofdstedelijke Savills bezegelde onder meer voor Real IS de verhuur van 2.466 m² aan de Zuidas aan het Chinese automerk Zeekr, dat daar het Europese hoofdkantoor heeft gevestigd. Eveneens voor Real IS werd met het Rijksvastgoedbedrijf een langjarige verlenging overeengekomen voor de huur van kantoorgebouw Het Boek in Sloterdijk. Dat omvat bijna 40.000 m² en huisvest de Nederlandse douane en de belastingdienst.
11. Van Dijk & Ten Cate Vastgoedadviseurs
Nog een kantoor dat zich exclusief op de Amsterdamse kantorenmarkt richt, met onder meer de verhuur namens LaSalle/Encore + Eurocenter II van 1.210 m² in het gebouw Eurocenter aan Garbe, Panasonic en Blue Bay Funds Management. Van Dijk & Ten Cate is ook belast met de verhuur van gebouw Keynes, waar het sinds eind 2022 ruim 4.000 m² verhuurde; ook DRS en NL Real Estate adviseren de verhuurder van het pand.
12. Verschuuren & Schreppers Bedrijfsmakelaars, partner in Dynamis
Op deze plek komen we de eerste makelaar van beneden de rivieren tegen. Het Eindhovense kantoor dankt zijn positie onder meer aan een huurovereenkomst van 10 jaar die werd gesloten met het Duitse Bosch voor 11.592 m² kantoor (en nog eens 2.726 m² bedrijfsruimte) in gebouw TX1 op Strijp T in Eindhoven. Het betreft deels nieuwbouw en deels herontwikkeling.
13. RSP Makelaars
Het Bossche kantoor is vooral actief in de retailmarkt, maar kan ook op een respectabel aantal bemiddelde kantoormeters bogen, met onder meer de verhuur namens een particuliere belegger van 1.140 m² kantoor op bedrijventerrein Vluchtoord in Urden aan Vebabox, ontwikkelaar van koeloplossingen voor onder meer de farmacie en foodsector. Onderdeel van de deal was ook 1.540 m² magazijnruimte.
14. Parc Makelaars
Parc dankt een flink deel van het totaal aan het begeleiden van de bibliotheek Rotterdam bij het huren van 14.500 m² aan de Librijesteeg – maar dat is een transactie ‘uit eigen zak’, aangezien de gemeente dat pand in eigendom heeft.
15. BNP Paribas Real Estate
Bij BNP Paribas lag het accent op verhuur: dat leverde 28.000 m² aan transacties op; aanhuur was goed voor 4.359 m². Er zijn geen individuele huurtransacties bekend van BNP Paribas. Het bedrijf is als asset manager betrokken bij de verhuur van Marathon’s Zuidtoren in Hoofddorp, die de afgelopen twee jaar is gerenoveerd en verduurzaamd.
16. 3Stone Real Estate
Het volume van 3Stone omvat louter aanhuurtransacties. Er werd bemiddeld voor onder meer Allen & Overy Nederland, dat met Newomij een nieuwe langjarige huurovereenkomst aanging voor de huur van het Apollo House aan de Apollolaan in Amsterdam-Zuid. 3Stone stond Eneco eMobility, gespecialiseerd in laadoplossingen voor elektrische auto’s, bij in het aanhuren van 1.868 m² en zeven parkeerplaatsen in Central Post aan het Delftseplein 29–30 in Rotterdam.
17. Bossers & Fitters Bedrijfshuisvesting
De tweede partij in Eindhoven op kantorengebied was onder meer betrokken bij de verhuur van een kantoorvilla aan de Valkenswaardseweg 3A in Leende, goed voor een kleine 700 m².
18. BMV Bedrijfsmakelaars, partner in Dynamis
De grootste Gelderse bedrijfsmakelaar en Dynamis-partner verhuurde voor Union Street 2.500 m² aan Kodision en Happy Horizon in de Parktoren op het Centraal Station van Arnhem en wist daarnaast de drie locaties die zij achterlieten in de stad weer te verhuren. De Parktoren telt 15 verdiepingen en een totale oppervlakte van circa 7.500 m². Het is sinds de aankoop in 2019 door Union Street gerevitaliseerd via onder meer een upgrade van de klimaatinstallaties.
19. Castanea Bedrijfsmakelaars
In Naarden verhuurde Castanea aan Bergman Clinics Nederland 3.038 m² met 70 parkeerplaatsen. Het pand aan Gooimeer 6 heeft een totaal metrage van 6.836 m².
20. Robswart Bedrijfshuisvesting
Regionaal adviseur Robswart wist in thuisstad Zoetermeer diverse grotere transacties te sluiten, zoals de verhuur van ruim 3.300 m² aan EerstelijnsZorg Zoetermeer en Applied Nanolayers aan de Zilverstraat 1. Met Netwave Systems werd een huurovereenkomst aan de Blauw-roodlaan 100 voor ruim 1.500 m² langdurig verlengd.
21. Trec
IT-bedrijf Score Utica wist door bemiddeling van Trec de eerste gebruiker te worden van het gerenoveerde kantoorgebouw De Ruimte in Utrecht. Er werd getekend voor 1.000 m². Het pand is eigendom van Bridges Real Estate en is na verduurzaming eind 2023 opgeleverd.
22. BT Makelaars
BT wist te adviseren bij de verhuur van 1.600 m² kantoorruimte op Park Schiphol-Rijk aan Wilgenhaege Vermogensbeheer. Wilgenhaege ruilde een monumentaal pand in het centrum van Hoofddorp in voor een modern kantoorgebouw op Schiphol-Rijk.
23. Van der Sande VanOpstal Bedrijfshuisvesting, partner in Dynamis
Van der Sande VanOpstal Bedrijfsmakelaars uit Breda wist onder meer een kantoorruimte aan de plaatselijke Nieuwstraat 2 te verhuren. Het betreft een rijksmonument op de verdiepingen boven winkelcentrum De Barones. De ruimte is langjarig verhuurd aan internetbedrijf Yonego en telt 960 m² kantoor en 200 m² dakterras in hartje centrum. Er werd een huurprijs gerealiseerd van € 200 per m².
24. Schaub & Partners Bedrijfshuisvesting
Het Rotterdamse Schaub & Partners begeleidde de verhuurder op commercieel vlak bij de optimalisatie van bedrijfsverzamelgebouw Het Waalschip in Rotterdam-Waalhaven. Daar werd in 2023 ruim 5.000 m² kantoor-/bedrijfsruimte verhuurd aan nieuwe gebruikers of verlengd met bestaande huurders. De inspanningen resulteerden in 2023 in een toename van de huurinkomsten met bijna 40% en een daling van de leegstand tot minder dan 5%.
25. Faasse & Fermont
Het Goesse bedrijf realiseerde in verzamelgebouw de Stadspoort kort op elkaar twee transacties. Aan de Piet Heinstraat 37–39 heeft ING Bank plaatsgemaakt voor Velsink Driekleur Goes in een ruimte van 556 m² en op nummer 27 is het Luzac College vertrokken ten gunste van Tandkliniek Goes, die 302 m² voor zijn rekening neemt.
PropertyNL Top-40 Adviseurs Kantorenmarkt
1. Cushman & Wakefield (Amsterdam): 118.609 m²
2. Van Gool Elburg Vastgoedspecialisten (Amsterdam): 106.665 m²
3. DRS Makelaars (Amsterdam): 100.319 m²
4. Ans de Wijn Bedrijfshuisvesting (Utrecht): 83.461 m²
5. De Mik (Rotterdam): 67.305 m²
6. Briq Real Estate (Rotterdam): 63.796 m²
7. Spring Real Estate (Amsterdam): 63.411 m²
8. NL Real Estate | Knight Frank (Amsterdam): 60.472 m²
9. RBM Real Estate (Voorburg): 58.900 m²
10. Savills (Amsterdam): 54.288 m²
11. Van Dijk & Ten Cate Vastgoedadviseurs (Amsterdam): 46.594 m²
12. Verschuuren & Schreppers Bedrijfsmakelaars (Eindhoven): 45.349 m²
13. RSP Makelaars (’s-Hertogenbosch): 40.663 m²
14. Parc Makelaars (Rotterdam): 35.000 m²
15. BNP Paribas Real Estate (Amsterdam): 32.359 m²
16. 3Stone Real Estate (Amsterdam): 31.772 m²
17. Bossers & Fitters Bedrijfshuisvesting (Eindhoven): 30.601 m²
18. BMV Bedrijfsmakelaars (Arnhem): 27.900 m²
19. Castanea Bedrijfsmakelaars (Hilversum): 26.470 m²
20. Robswart Bedrijfshuisvesting (Zoetermeer): 22.686 m²
21. Trec (Amsterdam): 21.506 m²
22. BT Makelaars (Schiphol-Rijk): 17.000 m²
23. Van der Sande VanOpstal Bedrijfsmakelaars (Breda): 13.523 m²
24. Schaub & Partners Bedrijfshuisvesting (Rotterdam): 12.153 m²
25. Faasse & Fermont (Goes): 11.344 m²
26. Boek & Offermans Heerlen (Heerlen): 10.169 m²
27. DK Makelaars (Arnhem): 9.765 m²
28. Bregman Bedrijfsmakelaardij (Alkmaar): 9.550 m²
29. Brecheisen Bedrijfsmakelaars (Utrecht): 9.417 m²
30. Hopman & Schreuder Bedrijfshuisvesting (Zoetermeer): 9.336 m²
31. Barnhoorn Bedrijfsmakelaardij (Leiden): 9.119 m²
32. Basis Bedrijfshuisvesting (Leiden ): 7.060 m²
33. Van der Kooij Makelaars (Leiden): 6.984 m²
34. Nextfund Vastgoedadviseurs (Groningen): 6.693 m²
35. EQ Real Estate (Breda): 6.437 m²
36. Uniek Bedrijfsmakelaars (Enter): 6.162 m²
37. RBMT Bedrijfsmakelaars & Taxateurs (Heerenveen): 5.627 m²
38. Provier Vastgoedadviseurs (Heerenveen): 5.218 m²
39. Saelmans Bedrijfsmakelaardij (Weert): 4.676 m²
40. Vlieg Bedrijfsmakelaars (Alkmaar): 4.121 m²
